Isaboyev sharofiddin musomiddinovich materiallar qarshiligi fanidan misol va masalalar

1.2-§. Cho`zilish va siqilishning statik aniq xollari.
1.1-misol. Berilgan brus (1.4-rasm, a) bo`ylama kuch va normal kuchlanishlarning epyuralari qurilsin.
Yechish: Brusni erkin uchidan boshlab beshta alohida uchastkalarga bo`lamiz. Uchastklaraning chegaralari sifatida tashqi kuchlar qo`yilgan kesimlar hamda ko`ndalang kesim o`lchamlari o`zgargan joyolinadi (bu uchastkalar 1.4-rasm, a da rim raqamlari bilan belgilangan).
1-uchastkada ixtiyoriy 1-1 kesimni o`tkazamiz va yuqori qismini olib tashlab, qoldirilgan (ostki) qismining muvozanati shartini qaraymiz. U 1.4-rasm, b da alohida tasvirlangan.
Qoldirilgan qismiga P₁kuch va izlanayotgan va bo`ylama kuch ta`sir etuvchi kuchlarni x o`qiga proyeksiyalab quyidagilarni topamiz:

Bo`ylama kuch plyus ishora bilan hosil bo`ldi, demak, u haqiatan ham, oldindan qabul qilganimizdek (1.4-rasm, b) kesimdan tashqari tomonga yo`nalgan. Shunday qilib, brusning birirnchi uchastkasi cho`zilish ta`sirida bo`ladi.

1.4- rasm b va 1.4-rasm v larni solishtirib, quyidagi xulosani qilamiz:

III uchastkada ixtiyoriy 3-3 kesim o`tkazamiz, brussning-yuqori qismini olib tashlabmiz, (1.4-rasm, g da alohida tasvirlangan) qolgan ostki qismining muvozanatinatini qaraymiz. Qoldirilgan P<sub>1</sub>, P<sub>2</sub>, kuchlar va izlanayotgan kuch ta'sir qiladi. Bu bo`ylama kuch va ta`sir etuvchi kuchlarni x o`qiga proyeksiyalab quyidagilarni topamiz:

Minus ishora ni kuchning haqiqatdan oldindan tavsiya etilganidek kesimdan tashqariga emas, aksincha kesim tomon yo`nalganligini ko`rsatadi(1.4-rasm, g ga qarang). Demak, III siqilish ta'siruda bo`ladi.
4-4 (1.4-rasm, d) va 5-5 (1.4. shakl, e) kesimlardagi bo`ylama kuchlarning topilgan qiymatlari ham xuddi shu usulda topiladi.
Bo`ylama kuchning brus uzunligini bo`yicha o`zgarish grafigini (epurasini) quramiz. Grafikning abssissa oqi brus o`qiga parallel qilib o`tkazamiz, ordinata o`qi bo`ylab ixtiyoriy olingan masshtabda bo`ylama kuchnung topilgan qiymatlarini tasvirlaymiz.
Bo`ylama kuch musbat qiymatlarini epyura o`qidan o`ngga, manfiylarini esa chapga joylashtiramiz.(1.4-rasm, j). Normal kuch N<sub>x</sub>ni brusning mos kesim yuzalariga bo`lib, normal kuchlanish epurasini hosil qilamiz (1.4-rasm, z).