Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A

7.3.  Buxgalteriya hisobi  registrlaridagi
 
xato yozuvlarni tuzatish tartibi
Buxgalteriya  hisobi  registrlariga  ko‘rsatkichlar  aks  ettirilay- 
ot- ganda e ’tiborsizlik, m a’suliyatsizlik, tajribasizlik oqibatida xato 
yozuvlar yozilishi  mumkin.  Xato yozuvlar  aks  ettirilgani  quyidagi 
holatlarda aniqlanishi  mumkin.
Xato yozuv faqat bir registrlarda aks ettirilgan.
Xato yozuv noto‘g ‘ri buxgalteriya provodkasi natijasida vujud­
ga kelgan.
Buxgalteriya  provodkasi  to ‘g ‘ri,  ammo  aks  ettirilgan  summa 
ko ‘p yoki  kam yozilgan.
Buxgalteriya hisobi registrlari da xato yozuvni yuqorida keltiril- 
gan  qaysi  holatlardan  birida  aniqlanganiga  qarab,  tuzatish  yozuv- 
lari am alga oshiriladi.
Xato tuzatishning quyidagi usullari mavjud:  «Korrektura» usu- 
li,  «Qizil  qalam»  usuli,  «Qo‘shimcha yozuv» usuli.
1 4 8

---

«Korrektura»  usulidan  xato  yozuv  faqat  bir  hisob  registrida 
mavjudligi  aniqlangan holatda foydalaniladi.  «Korrektura»  usulin- 
ing  mohiyati  shundaki,  xato  yozuv  ustidan  ingichka  chiziq  torti- 
lib,  uning yoniga to lg ‘ri  yozuv yoziladi  ham da  bu  haqda xato  yo- 
zuvni  to ‘g ‘rilagan  javobgar  shaxs  yoki  bosh  buxgalter  muddatni 
ko‘rsatib,  imzo  qo'yadi.  M asalan,  «Materiallar»  hisob  schyotin- 
ing  debeti  bilan  buxgalteriya  hisob  reestriga  40050  so‘m  o ‘miga, 
40000  so‘m  yozilgan.  40000  (14.03.11)  «to‘g ‘rilanganligiga  isho- 
nilsin» (imzo).
«Qizil  qalam»  usulidan  buxgalteriya  provodkasi  noto‘g ‘ri 
berilganida yoki k o ‘p summa aks ettirilganida foydalaniladi.
«Qizil  qalam»  usuli  yordamida  xato  yozuv  qizil  rangli  siyoh 
orqali  to ‘g ‘rilanadi.  Y a’ni, qizil rangda yozilgan raqam,  shu raqam 
yozilgan  oborot jam i  summasi dan  ayirilishi  kerak.  Qizil  siyohda- 
gi yozuv aks ettirilib, xato yozuv to 'g ‘rilanganidan  so‘ngra, to ‘g ‘ri 
buxgalteriya provodkasi  hisob registrlariga yozib  qo‘yiladi.  «Qizil 
qalam»  usuliga misolni keltirish orqali talabalam i, ushbu usul m o­
hiyati bilan yaqindan tanishtiriladi.  M asalan,  «Asosiy ishlab chiqa­
rish»  uchun ombordan material berildi  60000  so^rn.  Ushbu jarayon 
uchun  buxgalteriya provodkasi  quyidagicha b o ia d i.
Dt 2010 -  «Asosiy ishlab  chiqarish»  schyoti -  60  000  so‘m
Kt  1000 -  «Materiallar»  schyoti  -  60  000  so‘m.
Buxgalteriya xodimi tomonidan esa hisob registrlariga 600 000 
so‘m  aks ettirilgani  aniqlandi.
Xato  yozuvning  bir  «О»  raqamini  o ‘chinsh  orqali  to ‘g iila s h  
mumkin  emas.  Demak,  «Qizil  qalam»  usulidan  foydalanishga 
to ‘g ‘ri  keladi:
600000  - 540  000  = 60000.
Buxgalteriya  hisob  registrlariga  540  000  so‘m  ortiqcha yozil- 
ganligi  sababli,  600  000  dan  540  000  ayirilishi  shart.  Sxema 
ko‘rinishida sintetik schyotlarga taalluqli  buxgalteriya hisob regis- 
trlaridagi  yozuvlar quyidagicha aks  ettiriladi:
149

---