Is va mv zv n I 90 sih vA ra an vD xn a A

A K T IV
 =  
PASSIV- KAPITAL  dan ib o ra t
Firma aktivlari quyidagi to ‘rt guruhga b o lin a d i15:
Aylanm a m ablagiar.
Kapital  qo‘yilmalar.
K o‘chmas m ulk va uskunalar.
Nomoddiy aktivlar.
Ushbu  ta ’alluqli  bo lm agan   m a b lag ia r balansda  “Boshqa  ak­
tivlar'’ qatorida aks ettiriladi. Amerika firmalari balansi aktiv qismi- 
da m a b lag ia r likvadlik  darajasi  b o ‘icha joylashtiriladi.
Amerika  firmalari  tomonadan  tashqi  foydalanuvchilar  uc­
hun  tuziladigan  balansi  tarkibi  quyidagi  k o ‘rinishda  b o la d i 
(3.2.1-chizm a)16.
Aylanma  m ab lag iar  -  firmaning  bir  maromdagi  ishlab  chiqa­
rish  davri,  yani  bir  yil  yoki  undan  kam  davr  mobaynida  pul- 
ga  aylanadigan  m ablaglardan  iborat.  Kassa,  qisqa  muddatli  kap­
ital  qo‘yilmalar,  tolanadigan  schetlar  va  vesillar  ham da  tovarlar 
aylanm a  m ablagiar  sifatida  e ’tirof etiladi.  Arenda,  sug‘urta  xara- 
jatlariga  bo‘yicha  qilingan  zahiralar,  o ‘z  ehtiyojlari  uchun  xarid 
qilingan  tovarlar  ham  aylanma  m ablag iar  tarkibida  aks  ettiriladi. 
M ablaglarni  aylanma  m ablag‘  tarkibida  aks  ettirishda  “aqlli  yon- 
dashuv” usulidan foydalaniladi.
1 ’  В  M idi/.  II.  A nderson,  Г)  K o ld u y d l “P rincibles o f  A cco u n tin g '  n om li asari aso sid a tavvorlandi. 
н   Г .И ,А л е к с е е в а   Теория  б у х г а л т е р с к о г о   у ч е т а   У чеб н ое п о с о б и я .  Т ом бов.  П Т У .  2П04.
В N id i/.  Н  .Anderson.  Г)  K o ld u y d l "P rm cib lcs o f  A ccounting 
,u  В  N id i/.  II  A nd erso n .  Г)  K o ld u y d i  “P rinciblcs  o f  A ccounting
76

---

Kapital  qo‘yilm alam i  e ’tirof  etishda  uning  sotish  muddatiga 
e ’tibor  qaratish  zarur.  Bir  yildan  ortiq  muddatda  sotish 
rejalashtirilmagan 
qimmatli 
qog‘ozlar, 
veksillar, 
kelgusida 
foydalanish  rejalashtirilgan  yerlar,  ishlatilmayotgan  uskunalar, 
xarid  qilingan  bino,uskunalar  ham da  nazorat  qilish  huquqi  olish 
maqsadida  y o ‘naltirilgan  qo‘yilm alar  ham  kapital  qo‘yilm alar 
tarkibiga kiritiladi.
K o‘chmas  mulk  va  uskunalar  tarkibiga  yer,  bino,  mashina. 
uskuna  kabi  x o ‘jalik   faoliyatida  foydalaniladigan  uzoq  muddatli 
aktivlar  kiritiladi.  Ushbu  guruhga  kiritilgan  mulklarga  (yerdan 
tashqari)  am oitizatsiya  hisoblanadi.  Shuningdek  ushbu  guruh 
tarkibiga  firmaning  o ‘nnon,  ko‘mir  konlari,  neft,  gaz  zahiralariga 
egalik huquqlari  kabi  tabiiy boyliklar ham kiritiladi.
Nomoddiy  aktivlar  -   avtorlik  huquqi,  patent,  gudvil  va  max­
sus  savdo huquqi kabi fizik xususiyatga ega b o im ag an   mulklardan 
iborat b o ia d i.