Irsiyat va irsiy kasalliklari

Ovqat hazm qilishning yosh xususiyatlari. Ovqatlanish gigiyenasi.
Odam xayot faoliyatini saqlashi, mexnat qilishi, o’sib rivojlanishi uchun tashqi muhitdan ovqat moddalarini qabul qiladi. Ovqat hazm qilish kanalida mehanik maydalanadi, ximik parchalanadi, so’riladi.
Odam ovqatlangandan 15 minutdan so’ng ichak muskullari qisqarib , ichak harakatlari boshlaydi. U uch xil 1) peristaltik , 2) segmentli, 3) mayatniksimon xarakatlanadi. Ichak xarakatlanganda ovqat massasi qorishadi, to’g’ri ichak tomonga xarakatlanadi . Ichakning reflektor yo’lidan qisqarishi ichak devorini ximik va mexanik ta’sirlanishi tufayli vujudga keladi. Ovqat bo’tqasi bolalarda ingichka ichakda jami 12-30 soat atrofida o’tadi.

Odamning hazm qilish kanali 8-10 m uzunlikda bo’lib, devori uch qavatdan: ichki - shillik, o’rta- muskul, tashki- seroz qavatlaridan tuzilgan . Ovqat xazm qilish kanaliga: ogiz bo’shligi va undagi organlar halqum, qizil o’ngach, oshqozon, ingichka va yug’on ichaklar, yirik bezlardan – jigar , me’da osti bezi kiradi.

Ovqatning tarkibida oqsillar, yog’lar, uglevodlar, vitaminlar, mineral tuzlar va suv bo’ladi.
Og’iz bo’shligi , og’iz daxlizi va xaqiqiy og’iz bo’shligidan tashkil topgan bo’lib , bu yerda ovqat tishlar yordamida mexanik maydalanadi , so’lak bezlaridan ishlab chiqarilgan so’lak yordamida qisman ximik parchalanadi , ovqat luqmasi sulak bilan aralashadi . Og’iz bo’shlig’i shilliq parda bilan qoplangan bo’lib , mexank , ximik , temperatura ta’siriga chidamlilik xususiyatiga ega .
Yutish. Yutish murakkab fiziologik prosess bo’lib, nerv markazi uzunchoq miyada joylashgan . Yutish nafas olish bilan bog’lik . Ovqat luqmasi chaynalib, so’lak bilan aralashgandan so’ng, shilliklanib til yordamida yutkumga o’tkaziladi.
Qon aylanish tizimining yosh xususiyati va gigiyenasi. Nafas tizimining yosh xususiyati va gigiyenasi.
Arterial qon bosimining yoshga qarab ozgarishi. Bola tugilishi arafasiga kelib, kichik qon aylanish doirasida qon bosimi ancha pasayib ketadi. 2 yoshli bolalarda u 28 mm simob ustunigacha pasayadi va katta odamlarda ham qariyb shunday bolib qoladi. Katta qon aylanish doirasida esa bosim yoshning oshishi bilan oshib boradi, buning asosiy sababi kapillyar va mayda tomirchalar sonining kamayib borishidir. Turli yoshli odamlar uchun ortacha bosim normativlari qoyidagicha:
Endi tugilgan bolalarda 50-56 mm simob ustuniga teng. 3-7 yoshli bolalarda 73-77 mm simob ustuniga teng. 8-14 yoshli bolalarda 81-86 mm simob ustuniga teng. katta odamlarda 90 mm simob ustuniga teng.
Qon qizil rangli, kuchsiz ishqoriy rеaktsiyaga ega bo’lgan, nordon mazzali suyuq biriktiruvchi tuqimadir. Qon organizmda qo’yidagi vazifalarni bajaradi:
1. Qon hujayra va to’qimalarga oziq moddalar va kislorod olib kеlib, moddalar almashinuvi vaqtida to’qimalarda xosil bo'lgan kеraksiz va zararsiz parchalanish mahsulotlarini olib kеtadi. 2. Qon ichki sеkrеtsiya bеzlarida ishlanib chiqqan, organlarning ishiga ta'sir etadigan garmonlarni organizmga tarqatadi. 3. Qon tarkibidagi hujayralar va maxsus moddalar organizmga tushgan yot, zararli kasallik quzgatuvchi mikroblardan organizmni himoya qiladi. 4. Qon ichki organlar orasida issiqlikni tartibga solib turadi va gavda tеmpеraturasining nisbatan turg’unligini saqlashda ishtirok etadi. 5. Qon hujayra va to'qimalarining ishlashi uchun qulay sharoit tug’diradi.
Qon ikki qismdan iborat qon plazmasi va qoning shakli elеmеntlari.