Irgasheva durdona yakubdjanovna ma’luMotlar oMbori

Protsedura va funksiyalarning ta’sir sohasi. 
Protsedura va 
funk siyalar ta’sir sohasi faqat ikkita sathiga egadir: modul sathi 
va loyiha sathi.
Sukut bilan loyiha sathi ishlatiladi. Loyihada protsedura 
yoki funk s iya, ixtiyoriy boshqa protsedura yoki funksiya bilan 
chaqirilishi mumkin. Lo yiha sathida protsedura va funksiya tav-
siflashda majburiy bo‘lmagan Public kalit so‘zi ishlatilishi mum-
kin. Agar modul sathida ishlatiladigan protsedurani tavsiflash 
zarur bo‘lsa, buning uchun Private kalit so‘zi ishlatiladi.
Lekin protsedurani tavsiflash, uning mustaqil ishlashini ta-
qiqlaydi. Uni faqat boshqa protseduradan chaqirish mumkin.
Protsedura yoki funksiya tavsiflashda Static kalit so‘zi ishlati-
lishi mumkin. U protseduraning ta’sir doirasiga hech qanday ta’sir 
qilmaydi, lekin shu protsedura yoki funksiya ichida tavsiflangan 
barcha o‘zgaruvchilarga ta’sir qiladi. Bu holda barcha mahalliy 
o‘zgaruvchilar static status oladi va shunga asosan protsedura ishi 
tugallangandan so‘ng xotirada saqlanib qoladi. Uni takror chaqi-
rishda ular o‘zlarining avvalgi qiymatlarini saqlab qoladi: 
Quyidagi misolni ko‘rib chiqamiz:
Public A1 As String
Private A2 As Integer 

---

81
Dim A3 As Single
Sub Proc1()
Dim A4 As Integer
Static A5 As integer
A1= «Satrli matn»
A2=2
A3=3.14
A4=A4+4
A5=A5+5
MsgBox A4
MsgBox A5
End Sub
Sub Proc1
MsgBox A1
MsgBox A2
MsgBox A3
MsgBox A4
MsgBox A5
Proc1
End Sub
Bu misolda A1 butun loyihada aniqlangan (Public kalit so‘zi 
ishlatilayapti). A2 va A3 o‘zgaruvchilar modul doirasida aniqlan-
gan. A4 o‘zgaruvchi faqat Proc1 protsedura sohasida aniqlangan, 
A5 o‘zgaruvchi Proc1 protsedura jismida aniqlangan bo‘lsa ham 
u statik o‘zgaruvchi deb e’lon qilinayapti. Proc2 protsedurasi 
chaqirilganda quyidagi amal bajariladi: bu protseduradan Proc1 
protsedurasi chaqiriladi, u beshta o‘zgaruvchilarga A1, A2, A3, 
A4 va A5 qiymat tayinlaydi, so‘ngra, A4 va A5 o‘zgaruvchilarning 
joriy qiymatini (MsgBox) muloqot darchasiga chiqaradi. Bu 
protsedura ishini yakunlagandan keyin Proc2 protseduradan 
beshta o‘zgaruvchining barcha joriy qiymatlari chiqariladi. A1:A3 
o‘zgaruvchilar o‘z qiymatini saqlab qoladi, chunki ular modul 
doirasida e’lon qilingan, A4 va A5 o‘zgaruvchilar esa 0 (nol) qiy-
mat (bo‘sh qiymat)ini oladi. Chunki bu o‘zgaruvchilarning e’lon 
qilingan sohasi faqat Proc1 bo‘lib hisoblanadi. So‘ngra, yana bir 
bor Proc1 protsedura chaqiriladi va u yana ekranga A4 va A5 
o‘zgaruvchilarning qiymatlarini chiqara boshlaydi. Bunda A4 
o‘zgaruvchi yana 4 (to‘rt) qiymatini oladi. Chunki yana yangi-
dan chaqirilganda bu o‘zgaruvchiga yangidan xotira ajratiladi va 

---

82
u bo‘sh qiymat bilan initsiallashadi (boshlang‘ich qiymat oladi). 
A4 dan farq li ravishda A5 statik o‘zgaruvchi deb e’lon qilingan, 
u oldingi qiymatini bu protsedura tomonidan chaqirilgandagi
qiymatini saqlab qoladi va natijada uning qiymati qaytadan cha-
qirilganda 10 ga teng bo‘lib qoladi.