Irgasheva durdona yakubdjanovna ma’luMotlar oMbori

5.4. o‘zgaruvchilarning ta’sir sohasi
va protsеduralar 
VBAda barcha protseduralar, funksiyalar, o‘zgaruvchilar va 
konstantalar o‘zining ta’sir doirasiga ega. Buning ma’nosi shuki, 
ularning barchasi dastur kodining faqat ma’lum qismida ishla-
tilishi mumkin. Ya’ni qayerda e’lon qilingan bo‘lsa, u yerda ish-
latiladi. Masalan, agar A o‘zgaruvchi Dim operatori yordamida 
Proc1 nomli protsedura tanasida ishlatilsa, unda ish protsedura 
uning ta’sir doirasi hisoblanadi. Agar proc2 nomli boshqa protse-
dura bo‘lsa, unda xuddi shu o‘zgaruvchini e’lon qilmasdan ish-
latib bo‘lmaydi. 
o‘zgaruvchilarning ta’sir sohasi.
O‘zgaruvchilar dasturning 
qaysi yerida va qanday tasvirlanganiga qarab va u xotirada qancha 
uzoq yashashi va unga tayinlangan qiymatni saqlashi, uning ta’sir 
etish sohasini aniqlaydi. O‘zgaruvchilar ta’sir sohasini aniqlash-
ning uchta har xil sathi mavjud: protsedura sathi, modul sathi va 
loyiha sathi.
Protsedura sathida o‘zgaruvchini aniqlash uchun, uning tavsi-
fi protsedura tanasiga joylashtiriladi.
Modul sathida protsedurani aniqlash uchun va shu bilan uni 
shu modul 
dagi barcha protseduralarda birgalikda ishlatilishi 
mumkin bo‘lishi uchun, uni tavsifini modulni e’lon qilish sek-
siyasiga – protsedura yoki funksiya matni oldiga joylashtirish 
kerak.
Bunda ta’sir sohasini oshkor tavsiflab ishlatish ham mumkin. 
Bu holda 
Dim 
kalit so‘zi o‘rniga 
Private
kalit so‘zi ishlatiladi. 
O‘zgaruvchini loyiha sathida tavsiflash uchun, uni tavsifni 
loyiha modullaridan birini e’lon qilish seksiyasiga joylashtirish 
zarur. Bunda albatta 
Public
kalit so‘zi ishlatilishi zarur.

---

80
Shunday tavsif qilingan o‘zgaruvchini loyihaning ixtiyoriy 
modulida ishlatilishi mumkin. Yuqorida aytib o‘tilgan tavsiflar 
va ta’riflar konstanta va massivlarga ham tegishli.
O‘zgaruvchilar uchun ularni tavsiflashning yana bir usuli bor.
Bu usul o‘zgaruvchining sathini o‘zgartirmasdan protserdura 
sathida tavsiflanadigan va uni ishi tugashidan keyin o‘zgaruvchini 
qiymatini saqlash imkonini beradigan usul hisoblanadi. 
Buning uchun statik o‘zgaruvchisini statik o‘zgaruvchi deb 
tavsiflab ishlatish kerak. Bunday o‘zgaruvchi unga ajratilgan 
xotiradan joyni va o‘zining qiymatini tavsiflagan protsedura ish-
lashi tugagandan so‘ng ham saqlaydi. Shunga qaramasdan statik 
o‘zgaruvchini boshqa protseduralarda ishlatib bo‘lmaydi, uning 
ishlash vaqti o‘zgaradi, lekin ta’sir sohasi o‘zgarmaydi. Agar statik 
o‘zgaruvchi tavsiflangan protsedura yana qayta chaqirilsa, unda 
bu o‘zgaruvchi o‘zining avvalgi qiymatini saqlab qoladi.
Oldingi chaqirishda oddiy (statik bo‘lmagan) o‘zgaruvchilar 
har safar inisializatsiyalanadi va protseduraga kirishda bo‘sh qiy-
matni oladi.