~ 50 ~
Inson dunyoqarashini shakllantirish, ta’lim-tarbiya, axloq me’yorlarini qaror
toptirish, ma’naviy barkamol insonni tarbiyalashda ilm-fan muhim ahamiyat kasb etadi.
Inson ruhiyati doimo ma’naviyatga ilm olishga moyildir. Inson o‘ziga kerakli ma’naviy
ozuqani ilm-ma’rifat orqali anglaydi. Insonning ilmiy salohiyati ortgani sari oliyjanob,
adolatli, yuksak bo‘lib boradi. Aziziddin Nasafiyning yozishicha: “Insonning vazifasi
uzluksiz ma’rifatga intilish va o‘z borlig‘ini nur bilan to‘ldirish, ilm topib musaffolikka
yetishishdir”. O‘z mohiyatini to‘g‘ri va teran anglagan odam, shubhasiz komillik sari
odim qo‘ygan bo‘ladi.
Pedagogning vazifasi esa o‘quvchi-yoshlarni har tomonlama barkamol,
yetuk
qilib voyaga yetkazishdir. Shu sabab ham ularning ilmiy, dunyoviy bilimlarni
egallashlari uchun kitob o‘qishga undashimiz, eng katta boylik bu kitob ekanligini
anglatmog‘imiz kerak. Kitob o‘qish, undan foydalanish
madaniyati shakllangan,
kitoblarni tanlab, saralab o‘qigan bolada o‘z tengdoshlaridan ajralib turish, bir qancha
ijobiy xislatlarning namoyon bo‘lganligini bevosita ko‘rishimiz mumkin. Endi bu
borada targ‘ib qilishimiz talab etilayotgan vazifalarning tub mohiyatida yuqoridagi
xislatlarni hamma bolalarda birdek shakllantirishni yo‘lga qo‘yishdir.
Zamonaviy ma’rifatparvarlar ham ilm va ibrat masalasida o‘z nuqtai nazarlari,
qarashlarini ilmiy ijodiy merosiga muhrlab ketganlar. Ana shu ruhiy kuch-quvvat, hech
shubhasiz, ilm-u ma’rifat va oqilona ibrat bilan yuzaga keladi. Ma’rifat nuri bilan
yo‘g‘rilgan bilim va iqtidor kishiga hayotiy jarayonlardan ibrat ola bilishga rag‘bat
beradi. Ammo bilimning darajasi, uning mukammal egallanganligi bu o‘rinda muhim
ahamiyatga ega. Ilm esa o‘z o‘rnida kitob orqali shakllanadi.
Bugungi kunda o‘sib kelayotgan yosh avlodning bilim saviyasini oshirish, kitobga
bo‘lgan
muhabbati, ma’naviyatini yuksaltirish borasida yangi qadam tashlanib,
kitobxonlik madaniyatini yanada oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. O‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “Kitob mahsulotlarini chop etish va
tarqatish tiizmini rivojlantirish, kitob mutolasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish
hamda targ‘ibot qilish bo‘yicha komissiya tuzish to‘g‘risida”gi 2017-yil 12-yanvardagi
Farmoyish
51
hamda 13-sentabrdagi “Kitob mahsulotlarini nashr etish a tarqatish tizimini
rivojlantirish,kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ib qilish
bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to‘g‘riisda”gi
52
PQ-3271-sonli qaror
kitobxonlik madaniyatining jamiyat ma’naviy hayotidagi o‘rni va rolini yangi bosqichga
ko‘targanini ko‘rsatib berdi.
Kitob farzandlarimiz ta’limi va ma’naviy-ma’rifiy tarbiyasida eng muhim omil
bo‘lib xizmat qiladi. Kitoblar insoniyatning eng boy bilim xazinasi sandig‘idir. Kitob
millatning ma’naviy merosi sifatida boqiydir. Kitob mutolaasi esa inson faoliyatining
muhim yo‘nalishlaridan biridir. Insonni kamolotga yetaklovchi, o‘tmish va kelajakdan
sado beruvchi kitob eng katta boyligimiz hisoblanadi.
Yoshlarga kitobga muhbbatni
kuchaytirish, ular o‘rtasida kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini shakllantirish,
badiiy, ma’rifiy, ilmiy-ommabop va tarbiyaviy ahamiyatga ega adabiyotlar bilan
ta’minlash bugungi kunda dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Bu vazifalarning
yechimi sifatida avvalo kichik yoshdan bolalarning kitobga qiziqtira olish, kitobdan
51
O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Farmoyishi.”Xalq so’zi” gazetasi,12-yanvar
52
O’zbekiston Respublikasining Prezidentining PQ-3271-sonli qarori.”Xalq so’zi” gazetasi 2017-yil 13-sentabr
~ 51 ~
lazzatlanish hislarini shakllanitira olish muhim ahamiyatga ega. Masalan, boshlang‘ich
sinflarda sinfdan tashqari o‘qish to‘garaklarida parallel sinflar o‘rtasida har haftada yoki
ikki haftada bir marotaba uyushtirilgan adabiy kechalar va g‘olib jamoalarga rag‘bat
sifatida berilgan esdalik sovg‘alar ularni kelajakda yanada ko‘proq kitob o‘qishga
undaydi. Aytaylik, bir haftada Xudoyberdi To‘xtaboyevning “Sariq devni minib” asari
o‘qilib,
muhokama qilingach, g‘olib jamoaga sovg‘a sifatida keyingi o‘qilishi kerak
bo‘lgan asar sovg‘a qilinadi va yil yakunida “Eng ko‘p kitob yiqqan jamoa” kitoblar
to‘plamiga ega bo‘lishi kerak.
Pedagog tomonidan uyushtirilgan bu ajoyib to‘garakda bolalarning kitobga
qiziqishini oshiradi va ularning fanlardan tashqari ilm-fan bilan ham shug‘ullanishga
sababchi bo‘ladi.Bunda o‘qituvchidan ozroq vaqt va bolalarga o‘qiladigan kitoblarni
to‘g‘ri tavsiya qilish ko‘nikmasi talab qilinadi. Shu va shu kabi tadbirlarni o‘tkazishdan
maqsad mamlakatimizda yoshlarni Vatanimiz, xalqimiz, milliy qadriyatlarimiz, tarixiy-
ma’naviy merosimizga hurmat va sadoqatli qilib tarbiyalash, dunyoqarashi va fikrlash
doirasini
kengaytirish, ijodiy salohiyatini oshirish, ma’naviy barkamol shaxs bo‘lib
voyaga yetishlarida ko‘maklashish, iqtidorli, ijodkor yoshlarni rag‘batlantirish, ularning
o‘z aql-zakovatini namoyon etishga ko‘maklashish, kitobga o‘qishga bo‘lgan
qiziqishlarini yanada oshirish hamda o‘zbek va jahon adabiyotining sara asarlariga mehr
uyg‘otishdan iborat. Kitob mutolaasiga munosabatni tubdan o‘zgartirish uchun avvalo,
ziyoli insonlarga suyanishimiz kerak. Ya’ni, kitob targ‘ibotchilari qanchalik bilimli,
ziyoli bo‘lsa, shuncha ijobiy natijaga erishish mumkin. Aytish kerakki, kitob chiqarish
va sotish bu cho‘ntakni qappaytirish yoki biznes qilish emas. Kitoblar qaysi janr yoki
mavzuda bo‘lishidan qat’iy nazar, u ma’naviyat quroli ekanini masuliyat bilan to‘la-
to‘kis anglashimiz lozim. Iqtisodiy zararni hamma vaqt to‘ldirish mumkin, lekin
ma’naviy zararni xech narsa bilan qoplab bo‘lmaydi. Yoshlarimiz kelajagimizdir,
ularning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish biz
uchun ham qarz, ham farzdir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
