Iqtisodiyotning mdh mamlakatlari doirasida integratsiyalashuv tendensiyalari

YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyatiga integratsiyaning rivojlanish muammolari.
YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo davlatlar o’rtasida umumiy bojxona tariflarini qo’llash borasida qizg’in ishlar olib borilmoqda. Biz buni Qozig’iston tomoni o’zining import tariflarini ishlab chiqish arafasida turganligidan ham ko’rishimiz mumkin. Hozirgi kunda YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo davlatlarning umumiy bojxona tariflar bazasi 53 % ni tashkil etgan holda, Qozog’istonda bojxona tariflari darajasiga o’zgartirishlar kiritgandan keyin esa, 62 % gacha ko’tarilishi kutilmoqda. YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyati miqyosida savdo masalalaridan tashqari transport sohasida ham hal etilishi qiyin bo’lgan muammolar mavjud. Buni biz hamjamiyat doirasida haligacha ichki va tashqi transport tariflarida tafovutlar mavjudligida ko’rishimiz mumkin. Masalan, Rossiyaning xalqaro transport tariflari Qozog’iston Respublikasining xalqaro transport tariflariga qaraganda juda yuqoridir. Qozog’istonlik tovar ishlab chiqaruvchilar Rossiya hududida tranzit mahsulotlar uchun Rossiya ishlab chiqaruvchilariga nisbatan 2,5 barobar ko’p mablag’ni transport xarajatlariga sarflashni talab etadi. Bu esa o’z navbatida hamjamiyatga a’zo tomonlarning transport sohasida bojxona siyosatini olib borishda o’zaro bir fikrga kela olmaganligidan dalolat beradi. Bunda ikki tomonlama savdoni rivojlanishida transportning bir xil sharoitda harakatlanishi muhim o’rin tutadi. Ayniqsa, bu holatni biz tranzit rejimida ko’rishimiz mumkin. Muammolardan eng muhimi bu transport vositalarining a’zo davlatlarning chegara postlaridan o’tishida ko’p vaqtlab turib qolishidir. Erkin savdo rejimida akstizlar ichki ishlab chiqaruvchilarga qanday darajada qo’llanilsa, import tovarlarni olib kelishda ham shu darajadan oshmasligi kerak.
YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo–davlatlarning savdo-iqtisodiy aloqalarining rivojlanish imkoniyatlari mavjud. YevrOsiyo iqtisodiy hamjamiyatiga a’zo davlatlar o’rtasida erkin savdo hududining mavjudligi kelajakda transport sohasida bir xil shart–sharoitlarga mos kelgan bojxona tariflarini joriy etish imkoniyatini beradi. Bu esa respublikalarning eksport salohiyatini yanada oshishiga olib keladi. A’zo davlatlar doirasida aksiz solig’ini unifikastiyasiga erishish, ya’ni, ichki ishlab chiqarish va import tovarlariga nisbatan aksiz solig’ini bir xil darajada qo’llanilishi muhim rol o’ynaydi¹².