«iqtisodiyotda yozuv texnikasi» fanidan

a) ichki hujjatlar; 
b) tashqi hujjatlar. 
2. 
Mazmuniga ko‘ra: 
a) sodda hujjatlar; 
b) murakkab hujjatlar. 
3. 
Mazmun bayonining matniga ko‘ra: 
a) xususiy hujjatlar; 
b) namunali hujjatlar; 
v) qolipli hujjatlar. 
4. 
Tegishliligiga ko‘ra: 
a) xizmat hujjatlari; 
b) shaxsiy hujjatlar. 
5. 
Xizmat mavqeiga ko‘ra: 

---

a) tashkiliy hujjatlar; 
b) farmoyish hujjatlar; 
v) ma’lumotsimon axborot hujjatlari; 
g) xizmat yozishmalari. 
Hujjatlarni yaratishda ma’lum qonun va qoidalarga rioya etiladi.
O‘zbek tilida iqtisodiyotga oid mukammal hujjatlarni yaratish dolzarb masaladir. 
Mukammal hujjatni yaratish uchun o‘zbek tilining qonun va qoidalaridan to‘g‘ri 
foydalanish zarur. Demak, har bir mutaxassis o‘zbek tilining imlo qoidalarini, tinish 
belgilarini, uslubiy qoidalarini yaxshi bilishi shart. 
Hujjatlar rasmiy munosabatlarni ifodalagani uchun ham xolis bo‘lishi lozim. 
Demak, hujjatlar tilida emotsional tushunchalarni ifodalovchi so‘zlar va vositalar 
qo‘llanilmaydi. 
Hujjat aniq, ixcham, lo‘nda hamda mazmunan to‘liq bo‘lishi lozim. 
Hujjatlar o‘ziga xos uslubga ega. Hujjatda ot va fe’lga tegishli so‘zlar ko‘proq 
qo‘llaniladi. Sintaktik xususiyatidan kelib chiqib asosan, darak va buyruq gaplar 
ishlatiladi. 
Hujjatlar tilida turg‘unlashgan, qoliplashgan so‘z birikmalaridan ko‘proq 
foydalaniladi. Masalan, buyruqda quyidagicha qoliplashgan tuzilmalar qo‘llanishi 
mumkin: 
1) “. . . so‘m maosh bilan . . . lavozimiga tayinlansin”; 
2) “. . . o‘z xohishiga ko‘ra . . . lavozimidan bo‘shatilsin”; 
3) “. . . boshqa ishga o‘tganligi munosabati bilan . . . lavozimidan bo‘shatilsin”; 
4) “. . . ga . . . dagi faol va samarali ishtiroki uchun tashakkur e’lon qilinsin”; 
5) “. . . ga o‘z bo‘limida intizomni bo‘shashtirib yuborganligi uchun hayfsan e’lon 
qilinsin” va h.k. 
Yoki xizmat yozishmalarida mana bunday qoliplashgan so‘zlardan foydalanish 
mumkin:. 
1. “Sizga . . .ni ma’lum qilamiz”; 
“Sizga . . .ni bildiramiz”; 
“Sizga . . .ni eslatamiz”; 
2. “. . . yordam tariqasida . . .” 
“. . . munosabat bilan . . . ” 
“. . . qaroriga muvofiq ravishda . . .” 
3. “. . . ga zavod ma’muriyati qarshi emas”; 
“. . . ga zavod kafolat beradi” va h.k. 
Umuman, hujjatlarning jamiyatdagi ahamiyati katta. Iqtisodiy islohotlarni izchil va 
aniq amalga oshirishda, iqtisodiyotni yuksaltirishda, malakali iqtisodchilarni tayyorlashda 
ish yuritishning va hujjatchilikning o‘rni beqiyosdir. 
Hujjatlar rasmiy munosabatlarni ifodalagani uchun matn aniq, ixcham, lo’nda 
mazmunan to’liq bo’lishi lozim. Hujjatlar matni birinchi yoki uchinchi shaxs tilidan 
yoziladi. Hujjatlar tilida ot va fe’l turkumiga oid so’zlar ko’p ishlatiladi. Hujjatlarda 
asosan darak va buyryq gaplar ishlatiladi. Hujjatlarda gap qurilishi - tasniflash, mayday 
qismlarga ajratish, qayd etish, qaror qilish qismlarining birligiga asoslanadi.
Ma’lumki har bir hujjat o’ziga xos zaruriy qismlardan tashkil topadi. Masalan, 
arizaning zaruriy qismlari: 
1.
Ariza yu’llangan muassasaning yoki mansabdor shaxsning nomi . 
2.
Ariza yozuvchining turar joyi, vazifasi, ismi, ota ismi va failiyasi. 

---

3.
Hujjatning nomi (ariza). 
4.
Asosiy matn (taklif, iltimos, shikoyat). 
5.
Arizaga ilova qilinadigan hujjatlar nomi. 
6.
Ariza yozuvchining imzosi, ismi va ota ismining bosh harflari, familiyasi. 
7.
Ariza yozilgan vaqt (yil, kun, oy). 
O’zbek tilida o’nlab hujjatlar mavjud bo’lib, ularning tuzilishi, qolipi, tarkibiy 
qismlari bir-biridan farqlanadi. 
Hujjatchilikda imlo qoidalariga va tinish belgiariga alohoda e’tibor berish zarur