Iqtisodiyotda informatsion kommunikatsion texnologiyalar st-91 guruh talabasi haqmirzayev asliddin

IQTISODIYOTDA INFORMATSION KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALAR

ST-91 GURUH TALABASI HAQMIRZAYEV ASLIDDIN

ELEKTRON TIJORAT TEXNOLOGIYALARI (INTERNET VA WEB)

REJA:

• Elektron tijorat texnologiyalari tushunchasi va uning tarixi
• Elektron tijorat turlari
• Elektron tijorat texnologiyalarining afzalliklari va bugungi kundagi ahamiyati
• Elektron tijoratning an’anaviy savdo turlaridan farqi

Bugungi kunda elektron tijoratisiz yashash g'oyasi ko'pchilik uchun imkonsiz, murakkab va noqulay bo'lib tuyulmoqda. Faqat bir necha o'n yillar oldin elektron tijorat g'oyasi paydo bo'lgan edi.

"Elektron tijorat" atamasining o'zi deyarli 50 va 60-yillarda kompyuterlar paydo bo'lgandan keyin darhol paydo bo'ldi. Bu "Mainframe-ga asoslangan" ilovalar davri edi. Dastlabki dasturlardan biri bu transport - chiptalarga buyurtma berish, shuningdek reyslarni tayyorlash uchun turli xizmatlar o'rtasida ma'lumot almashish uchun dastur edi.

• "Elektron tijorat" atamasining o'zi deyarli 50 va 60-yillarda kompyuterlar paydo bo'lgandan keyin darhol paydo bo'ldi. Bu "Mainframe-ga asoslangan" ilovalar davri edi. Dastlabki dasturlardan biri bu transport - chiptalarga buyurtma berish, shuningdek reyslarni tayyorlash uchun turli xizmatlar o'rtasida ma'lumot almashish uchun dastur edi.

Elektron tijorat davrining boshlanishini 1960 yil deb hisoblash mumkin, bunda American Airlines va IBM reyslar uchun joylarni bron qilish uchun avtomatlashtirish tizimini yaratishni boshladilar - SABER (Semi-Automatic Business Research Environment - tijorat tadqiqotlari uchun yarim avtomatik uskunalar).

1961 yil Massachusets texnologiya institutidan Leonard Kleinrok ma'lumotlar uzatish uchun paketlarni kommutatsiya qilish nazariyasini ishlab chiqdi.

• 1961 yil Massachusets texnologiya institutidan Leonard Kleinrok ma'lumotlar uzatish uchun paketlarni kommutatsiya qilish nazariyasini ishlab chiqdi.
• 1968 yil Buyuk Britaniyada tijorat naqd pulsiz muomalaga xizmat ko'rsatish uchun BACS elektron pul o'tkazish va kliring tizimi (Bankers Automated Clearing Services-dan) yaratilgan.

• 1971. AQShda NASDAQ (Qimmatli qog'ozlar bozori professional ishtirokchilari milliy assotsiatsiyasining avtomatlashtirilgan kotirovkalari) tashkil etildi.
• 1980 yillarning boshlari Maxsus dasturiy ta'minotdan foydalangan holda yopiq elektron tarmoqlarda mijozlarning bank operatsiyalarini amalga oshirish uchun birinchi tizimlar AQShda paydo bo'ldi. Internet-banking faqat 90-yillarning o'rtalarida paydo bo'ladi.

SHimoliy Amerika, G‘arbiy Evropa va Rossiya mamlakatlarida hozirgi paytda eng keng tarqalgan elektron tijorat yuritish andozalari quyidagilar: S 2 V - iste’molchi -korxona V 2 V - korxona V 2 S - korxona - iste’molchi S 2 S - iste’molchi
Virtual savdo maydonchasi turlari: xaridor tomonidan tashkil etiladigan(buyer -driven) sotuvchilar tomonidan tashkil etiladigan (supplier-driven yoki seller driven) uchinchi shaxs tomonidan tashkil etiladigan (third-party-driven)