Iqtisodiyot” fakulteti “buxgalteriya hisobi va audit” kafedrasi

2.2. Byudjet daromadlarini to’g’ri shaklantirishda moliya va soliq organlarining vazifalari
Mahalliy byudjet tushumini takomillashtirish hisobotiga mahalliy hokimyat organlar hududlarida joylashgan korxonalar faoliyatining samaradorligini oshirishdan manfaaatdor bo’ladi. Soliqlarning to’lanishi ustidan nazoratiga qiziqish paydo bo’ladi.

Bugun mahalliy hokimyatlarning byudjetini shaklanishida real amaliy qadamlar yo’qligi uchun, ma’muriy hududlarning daromadlari yuqori byudjet mablag’laridan shakllanmoqda.

Davlat byudjetining daromadlari barqarorligini ta’minlaydigan mahalliy byudjetni mustahkamlaydigan asosiy yo’lardan biri ularning mustaqilligi va imkoniyatlarini oshirish zarurdir.

Viloyat, shahr, tuman hokimyat organlari doimo mahalliy byudjetning daromadlarini oshirish va bu mablag’lardan samarali foydalanish kerak. Mahalliy hokimyat organlari kerakli, jumladan mahalliy byudjet daromadini kamaytiradigan xarajatni qayta ko’rish, balanslashgan sog’lom, yetarli byudjetni shaklantirish.

Davlat byudjeti daromadlari shakllanishida soliq va yig’imlar tushumini ta’minlash talab etiladi, bu vazifaning hal etilmaganligi soliq siyosati samaradorligini past ekani, soliq funkisyalarini bajarmagidan dalolatdir.

Davlat byudjeti daromadlariga ta’sir etuvchi omillar:

• 
  Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, ya’ni YAIM hajmi, narxlarning o’sish darajasi, bandlilik va aholi daromadlari;
  
• 
  Davlat fiskal siyosati,ya’ni soliq stavkalarini o’zgartirish, imtiyozlar berish, xarajatlarni kamaytirish yoki aksi;
  
• 
  Va boshqalar.
  

Davlat byudjeti to’lovlari vaqtida bajarilmasligi, zarur daromadlari vaqtida olinmasligi va xarjatlarni moliyalashda jiddiy muammolarga sababdir. To’lovlarni to’lov intizomi mustahkamlash ilmiy to’liq yechimini topmagan desak bo’ladi.