Iqtisodiyot nazariyasi fanidan

Ishonchlilik va xavfsizlik
Kompyuter tarmoqlarini o'z ichiga olgan taqsimlangan tizimlarni yaratishning dastlabki maqsadlaridan biri alohida kompyuterlarga nisbatan yuqori ishonchlilikka erishish edi.
Ishonchlilikning bir necha jihatlarini ajratib ko'rsatish muhimdir. Texnik qurilmalar uchun bunday ishonchlilik ko'rsatkichlari nosozliklar orasidagi o'rtacha vaqt, ishdan chiqish ehtimoli va ishdan chiqish darajasi kabilardan foydalaniladi. Biroq, bu ko'rsatkichlar faqat ikkita holatda bo'lishi mumkin bo'lgan oddiy elementlar va qurilmalarning ishonchliligini baholash uchun javob beradi - ishlaydigan yoki ishlamaydigan. Ko'p elementlardan tashkil topgan murakkab tizimlar ishlashga yaroqlilik va ishlamaslik holatlaridan tashqari, ushbu xususiyatlarni hisobga olmaydigan boshqa oraliq holatlarga ega bo'lishi mumkin. Shu munosabat bilan murakkab tizimlarning ishonchliligini baholash uchun boshqa xususiyatlar to'plami qo'llaniladi.
Mavjudlik yoki mavjudlik tizimdan foydalanish mumkin bo'lgan vaqtni bildiradi. Mavjudlikni tizim strukturasiga ortiqcha kiritish orqali yaxshilash mumkin: tizimning asosiy elementlari bir nechta nusxada mavjud bo'lishi kerak, shunda ulardan biri ishlamay qolsa, boshqalar tizimning ishlashini ta'minlaydi.
Tizim yuqori darajada ishonchli deb hisoblanishi uchun u hech bo'lmaganda yuqori darajada mavjud bo'lishi kerak, ammo bu etarli emas. Ma'lumotlarning xavfsizligini ta'minlash va uni buzilishdan himoya qilish kerak. Bundan tashqari, ma'lumotlarning izchilligi (mustahkamligi) saqlanishi kerak, masalan, ishonchliligini oshirish uchun ma'lumotlarning bir nechta nusxalari bir nechta fayl serverlarida saqlangan bo'lsa, unda ularning identifikatsiyasini doimiy ravishda ta'minlash kerak.
Tarmoq so'nggi tugunlar o'rtasida paketlarni uzatish mexanizmi asosida ishlaganligi sababli, ishonchlilikning xarakterli xususiyatlaridan biri bu paketni maqsadli tugunga buzilishsiz etkazib berish ehtimolidir. Ushbu xarakteristikaga qo'shimcha ravishda, boshqa ko'rsatkichlardan ham foydalanish mumkin: paketlarni yo'qotish ehtimoli (har qanday sababga ko'ra - yo'riqnoma buferining to'lib ketishi tufayli, nazorat summasining mos kelmasligi tufayli, maqsad tuguniga samarali yo'lning yo'qligi sababli va boshqalar).), uzatilgan ma'lumotlarning bir bitining buzilish ehtimoli, yo'qolganlarning etkazib berilgan paketlarga nisbati.
Umumiy ishonchlilikning yana bir jihati - bu xavfsizlik, ya'ni tizimning ma'lumotlarni ruxsatsiz kirishdan himoya qilish qobiliyati. Bu markazlashtirilgan tizimga qaraganda taqsimlangan tizimda ancha qiyin. Tarmoqlarda xabarlar aloqa liniyalari orqali uzatiladi, ko'pincha tinglash moslamalari o'rnatilishi mumkin bo'lgan jamoat binolari orqali o'tadi. Yana bir zaiflik shaxsiy kompyuterlar qarovsiz qolishi mumkin. Bundan tashqari, agar tarmoq global umumiy tarmoqlarga kirish imkoniga ega bo'lsa, ruxsatsiz foydalanuvchilardan tarmoq himoyasini buzish xavfi har doim mavjud.
Ishonchlilikning yana bir xususiyati nosozlikka chidamlilikdir. Tarmoqlarda nosozliklarga chidamlilik tizimning o'zining alohida elementlarining nosozliklarini foydalanuvchidan yashirish qobiliyatini anglatadi. Misol uchun, agar ma'lumotlar bazasi jadvalining nusxalari bir vaqtning o'zida bir nechta fayl serverlarida saqlansa, foydalanuvchilar ulardan birining ishlamay qolganligini sezmasligi mumkin. Nosozliklarga chidamli tizimda uning elementlaridan birining ishlamay qolishi uning to'liq yopilishiga emas, balki ish sifatining ma'lum darajada pasayishiga (degradatsiyasiga) olib keladi. Shunday qilib, agar oldingi misolda fayl serverlaridan biri ishlamay qolsa, so'rovlarni parallellashtirish darajasining pasayishi tufayli faqat ma'lumotlar bazasiga kirish vaqti ortadi, lekin umuman olganda tizim o'z funktsiyalarini bajarishda davom etadi.