Iqtisodiyot” kafedrasi “makroiqtisodiyot” fanidan o`quv-uslubiy majmua ta’lim sohasi

Yalpi investitsiya hamda amortizatsiya nisbati o’zgarishining iqtisodiyotga ta’siri


a ) o’sib boruvchi iqtisodiyot

Yalpi
investitsiyalar

Yil boshiga YaIMning yillik hajmi Yil oxiriga

b) turg’un iqtisodiyot
Yalpi investitsiyalar

Yil boshiga YaIMning yillik hajmi Yil oxiriga

v) qisqarayotgan iqtisodiyot
Yalpi investitsiyalar

Yil boshiga YaIMning yillik hajmi Yil oxiriga

Boshqacha aytganda, sof investitsiya yalpi investitsiya bilan amortizatsiya ajratmalarining ayirmasiga teng. Sof investitsiya asosiy va aylanma kapitalning o’sishini ta’minlaydi.
Yalpi investitsiyalar bilan amortizatsiya hajmi o’rtasidagi nisbat iqtisodiyot rivojlanish holatining ko’rsatkichi hisoblanadi.
Yuqoridagi chizmada yalpi va sof investitsiyalar hamda amortizatsiya nisbati o’zgarishining o’suvchi, turg’un va qisqaruvchi iqtisodiyotlarga ta’sirini ko’rishimiz mumkin.
Chizmadan ko’rinadiki, yalpi investitsiyalar tarkibida sof investitsiyalar hajmining ahamiyatli darajada bo’lishi yil oxirida kapital hajmining o’sishiga hamda, pirovardida iqtisodiyotning o’sishiga olib keladi. Turg’un iqtisodiyot sharoitida esa yalpi investitsiyalar faqat amortizatsiya ajratmalari, ya’ni iste’mol qilingan kapitalni qoplash fondi hajmiga teng bo’lib, yil oxirida kapital miqdori o’zgarmay qoladi.
Yalpi investitsiyalarning iste’mol qilingan kapitalni qoplash fondi hajmidan ham oz bo’lishi yil oxirida kapital miqdorining qisqarishiga va buning oqibatida, iqtisodiyot ko’rsatkichlarining pasayib ketishiga olib keladi.
Investitsiyalarhajmining YaIM yokidaromadlardarajasigabog’liqligini akselerator modeli aksettiradi:
I = f(Y), ya’niinvestitsiyalar (I) YaIM (Y)ningfunktsiyasiekan.
Akselerator modeliningto’liqroqko’rinishiquyidagichabo’ladi: