Iqtisodiyot fakulteti mintaqaviy iqtisodiyot va menejment kafedrasi personalni boshqarish fanidan

Baholash ko’rsatkichlari :

Shaxsiy sifatlar	Kasbiy baholash	Mehnat samaradorligi baholash
Extirosli	Malaka darajasi	Ishlab chiqarish va boshqarish va boshqa faoliyat yakunlari
Xulq-atvori	Maxsus tayyorgarlik darajasi
Intizomlilik	Turdosh masalalarini bilishi
Masulyat xisi	Tijorat zaxovati
Mexnat sevarlik	Ishontirish qobilyati	Mehnat unimdorligi foyda va mijozlar soni va h.k.
O’zaro munosabatlar o’rnata olish	Rejalashtrish va ishontira etish
Moslasha olish qobilyati	Muzokaralar olib boorish layoqati
Farosati	Ishda rejlilik va bir me’yorlikni taminlash
Shaxsiy tabassum	Topqirlik va zukkolik
Do’stona munosabatga moyilik	To’g’ri qaror qabul qila olish
Tahliliy qobilyat	O’ziga bo’ysunuvchilar ishini
Yetakchilik sifatlari	Lavozimiga muvofiqliligi
Stresslarga bardoshlilik	Kamandada ishlay olish
O’zinga tanqidiy mun.bo’l	Tashkilotchilik qobilayatlari
Aqliy salohiyat	O’qishga moyillik
Murosasizlik	Ish tajribasi”staj”
Tashqi qiyofa	Ishlab chiqarishni bilish
Halolik	Intizomni ushlab tura olish
Salomatlik	Qabul qilishda aniqlik va h.k.

Baholash ko’rsatgichlari g’oyat xilma xil bilishga qaramastan ularning asosiy 3 guruhga bo’lib o’rganish mumkin.

1. 
   Shaxsiy sifatlar
   
2. 
   Kasb malakasi sifatlari
   
3. 
   Mehnat samaradorligi
   

Shaxsiy sifatlarni aniqlash juda onson ko’rinsa ham ko’rsatkichlarning ushbu guruhini tanlash tasniflash va hisoblashda jiddiy muommalar yuzaga chiqadi bu shaxsiy sifatlar ko’rsatkichlari muayyan darajada cheklanganligi ularni baholashda subyektivizmdan qochishning murakkabligi shaxsiy sifatlar namayon bo’lishini bevosita ko’rsatish imkoniyati yo’qligi bilan bo’gliqdir. Xodim muayyan ishni bajarar ekan uning mehnat faoliyati erishgan natijalarini baholash qiyin emas. Ammo bu faoliyat jarayonda uning shaxsiy sifatlari ochiq ravshan namoyon bo’lmaydi.

Shuning uchun shaxsiy sifatlarni baholashga juda extiyotkorlik bilan yondashish zarur.

2.2. ATTESTATSIYA BOSQICHLARI

Personal attestatsiyasi odatda quyidagi jadvalda ko’rsatilgan bosqichlardan iborat:

Personal attestatsiyasi		Attestatsiya rejasi
Tayyorgarlik bosqichi	Attestatsiya	Yakunlovchi bosqich
Turli attestatsiya hujjatlari forma blankalarini tayyorllashva ularnirasmiylashtrish personal shaxsiy ishlarini shakillantrish.	Attestatsiya hujjatlarini attestatsiya komissiyasi majlisda ko’rib chiqish attestatsiya qilinayotgan hodim va uning raxbari axborotini eshtish va h/k	Attestatsiya qilingan xodim materillarni qabu qilish huquqiga ega raxbar tomonidan ko’rib chiqish
Attestatsiya qiluvchi hodim to’g’risida tavsifnoma olish	Hujjatlar axborotlar fikr-mulohazalarni muhokama etish	attes
Kasb mahoratini baholash psixadignostika	Xodimlarning baholash ,ochiq ovoz berish qo’shimcha takliflarni shakllantrish
Attestatsiya qiluvchi xodim shaxsiy ishga qo’shimcha ma’lumotlar kritish
Attestatsiya komissiyasi azosi va attestatsiya qilinuvchi hodimlarni to’plagan hujjatlar bilan tanishish

Barqarorlik bosqichi ushbu bosqichda:

• 
  Attestatsiya qilinadigan hodimlar ro’yhati tuziladi.
  
• 
  Attestatsiya komissiyasi azolari soni va tarkibi aniqlanadi
  
• 
  Attestatsiya qilinayotgan xodim to’g’risidagi tavsifnomalar, fikr mulohazalar attestatsiya varaqlari tayyorlanadi
  
• 
  Attestatsiya maqsadlari va tarkibi to’g’risida tushuntirish ishlari tashkil etiladi.
  
• 
  Lavozimga tayyorlash va boshatish yuqori tashkilot tomonidan amalga oshiriladigan rahbarlar attestatsiya mazkur tashkilotlarning o’zida o’tkaziladi.
  

Egallab turgan xizmat vazifasida bir yildan kam muddatda ishlab kelayotgan rahbar va mutaxasislar, yosh mutaxassislar xomilador ayollar va bir yoshga to’lmagan farzandga ega bo’lgan ayollar navbatdagi attestatsiyadan ozod etiladilar.

Ular attestatsiyasi yuqorida belgilangan muddat tugaganidan so’ng bir yildan keyin o’tkazishi mumkin.

Ishlab chiqarish bo’linmalari hodimlari attestasiya kamida 2 yildan 1 marta mutaxassis va rahbarlar attestatsiyasi esa kamida 3 5 yilda bir marta o’tkazilishi lozim.

Raxbar va mutaxasislarning attetatsiyasi raxbariyat tomonidan belgilangan muddatlarda yil davomida o’tkziladi. Raxbariyatning attestatsiya o’tkazish to’g’risidagi qarori persanalni boshqarish xizmati uchun attestatsiya o’tkazish jadvalni tuzish uchun asos bo’ladi.

Attestatsiya o’tkazadigan kamissiya azolari soni va tarkibi hamda kamissiya vakolatlarinig muddati korxona yoki tashkilot raxbari buyrug’i bilan tasdiqlanadi.

Attestasiya komissiyasiga uning raisi raxbarlik qiladi. Rais o’rin bosarlariga odatda korxona raxbarining personal bilan ishlash bo’yicha o’rin bosari kadrlar bo’limi boshlig’i tayinlanadi.

Attestatsiya komissiyasi kotibi tegishli hujatlarini tayyorlaydi:

Bevosita attestasiya o’tkazish bosqichi u attestatsiya komissiyasi majlisiga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazish davrini qamrab oladi. Komissiya majlisiga attestasiyadan o’tadigan xodim hamda uning bevosita raxbari hisobotlarining tinglab bo’lgach, ochiq ovoz berish yo’li bilan quyidagi baholardan birini berishi mumkin:

-hodim egallab turgan lavozimiga loyiq:

-hodim egallab turgan lavozimiga mehnat faoliyatini yaxshilagan attestatsiya komissiyasi tavsifyalarini bajargan va bir yildan so’ng takror attestatsiya qilinganidan so’ng loyiq:

-hodim egallab turgan lavozimiga loyiq emas.

Attestatsiyadan o’tgan hodim mehnat faoliyatini baholari hamda attestasiya komiyssiyasi tavsiflari attestatsiya varog’ida qay etiladi

Attestatsiya komissiyasiga taqdim etilgan hujjatlarning eng kop qollaniladigan turi baxolash varogidir.

Baholash varog’ida hodimning amaliy va shaxsiy sifatlari qayd etilgan bo’lib bu xizmati mas’ul hodimi tomonidan to’ldiriladi:

Attestatsiyadan o’tadigan hodim kasbiy bilimlari va ko’nikmalari darajasi baxolanib test sinovlaridan o’tkandan so’ng lekin uzog’i bilan attestatsiya o’tkaziladigan vaqt 2 hafta oldin baholash varog’i bilan tanishiladi.

Attestatsiya qilinayotgan hodim uzurli sabablarga ko’ra attestatsiya kommisiyasi majlisida qatnasha olmasa uning attestatsiyasi keying majlislarga qoldiriladi. Hodim kommisiya majlisi uzviy sabablarga ko’ra qatnashmayotgan bo’lsa, attestatsiya uning ishtrokisiz ham o’tkazilishi mumkin. Bu holda kommisiya savollariga hodimlarning bevosida raxbarlari javob berdi: Attestatsiya natijalari attestatsiya varog’ida qayd etiladi hamda attestatsiya qilinayotgan hodimga ovoz berishdan keyin ma’lum qilinadi.

Kompaniya va firmalar personal attestatsiyasini” Boshqaruv avtomat tizimi tajribasi mavjud. Buning uchun ham kompyuterlarda personal ma’lumotlar bazasi yaratiladi. Ma’lumotlar korxonadagi” Boshqaruv avtomat tizimi attestatsiyasi dasturi orqali ham o’tkazish tajriba olish mumkin.

Kompaniya yoki firmada bundan dasturlar tizimi mavjud bo’lmasa xodimlar to’g’risidagi ma’lumotlar personalni boshqarish xizmati tomonidan tayyorlanadi: shundan so’ng raxbariyat attestatsiya qilinayotgan xodim ham kasblari va attestatsiya o’tayotgan bo’ysunuvchi xodimlardan iborat 3 darajali ekspert kommisiyasi shakllantiriladi. Ular baholashi kompyuter orqali attestatsiya qilayotgan hodimning savollarga javoblari asosida oshiradilar. Attestatsiya qilinayotgan hodim savollarga javoblari asosida o’zini o’zi ham baholash imkoniga egadir. Ekspertlar bahosi hamda hodimning o’z –o’zini baholashni asosida yakuniy baxo va xulosalar chiqariladi.

Yakunlovchi bosqichda korxona raxbariyati attestatsiya natijalari bo’yicha qaror qabul qiladi. Bunda quyidagilar hisobga olinadi:

-attestatsiya qilingan hodim to’g’risida bevosita raxbarlarning fikr-mulohazalarini bayoni:

-attestatsiya qilingan hodim faoliyatining, uning tarmog’dagi uzluksiz ta’lim tizimida malakasini oshirishining baxolanishi:

-attestatsiya qilingan hodim faoliyatining, uning tarmoqlardagi uzluksiz ta’lim tizimida malakasini baxolash:

-attestatsiya qilingan hodim malaka amaliy va shaxsiy sifatlarning baxolanishi hamda ushbu sifatlarning ish joyi talabalariga muovifligi.

-attestatsiya qilingan xodim faoliyati to’g’risida attestatsiya kommisiya har bir a’zoning fikri.

- Xodimning avvalgi attestatsiyasi materiallarini joriy attestatsiya ma’lumotlari bilan taqqoslash natijasi.

-attestatsiya qilingan xodimning o’zninig-o’zi ishi va imkoniyatlari to’g’risida fikri.

Attestatsiya hodimning mexnat intizomiga rioya qilishi qo’yilgan vazifalarni hal etishdagi mustaqilligi o’z-o’zini takomillashtirishga intilishga alohida ahamiyat beradi.

Attestatsiya komissiyasi attestatsiya qilingan hodimni yuqori lavozimga ko’tarish, erishilgan muvaffaqiyatlar uchun mukofatlash ish haqini ko’paytirish boshqa ishga o’tkazish, egallab turgan lavozimidan bo’shatish va hakozolar to’g’risida tavsiya beradi:

Attestatsiya komissiyasining xulosa va tavsiyalaridan korxonada kadrlar siyosatini amalga oshirishda foydalaniladi.

Xodimni attestatsiya qilish paytida albatta uning mexnatiga haq to’lash shart va sharoitlari ish joyini takomillashtirish yuzasidan takliflar umumlashtirildi.

Personal kasb malakasini oshirish chora-tadbirlari belgilandi.

3. 
   Mutaxassis mexnati ulushi samaradorligini baxolashva uning usullari
   

Mutaxassis sifatlari to’g’risida obyektiv tasavvur hosil qilish uchun uning faoliyatini holis baholashda kamidav 20- 25 ta mezon tanlanishini talab etiladi

Bu sifatlar baholashni jadvalda ko’rsatilgan bu holat quyidagicha bo’lishi mumkin.