Iqtisodiyot asoslari

yillik yubileyini nishonladi. Ammo, mazkur yubiley hech qanday 
ko’tarinkiliksiz o’tdi. 17 yil mobaynida mazkur tovar ishlab chiqaruvchilari 

---

37 
sotish hajmini eng yuqori darajaga olib chiqishdi, biroq, keyingi uch yil ichida 
bir tomonidan bozorning to’yinishi, ikkinchi tomondan xorijiy raqobatchilar 
sonining o’sishi natijasida videomagnitofonga bo’lgan talab tez sur’atlar bilan 
pasayib ketdi. Yaponiyaning o’zidayoq oilalarning qariyb 80 %i kamida 
bittadan videomagnitofonga ega, bu esa mamlakatda mazkur mahsulot uchun 
iste’molchilar bazasining qisqarishiga olib keldi. Ayni paytgacha, AQSH 
yapon video-magnitofonlari uchun eng yirik bozor bo’lib kelgan bo’lsa, 
endilikda amerikalik iste’molchilar ko’proq Janubiy Koreya va Janubiy – 
Sharqiy Osiyo mamlakatlarida ishlab chiqarilgan nisbatan bir muncha arzon 
tovar modellariga murojaat qilishmoqda. 
 
Sizningcha nima uchun Matsushita, Toshiba, Hitachi, JVC va Sanyo 
kabi mashhur kompaniyalarning foydalari pasayib ketdi. Olinayotgan 
foydani ilgarigi darajasiga ko’tarish uchun kompaniyalar qanday yo’l 
tutishlari lozim?
Ushbu masalani hal etish uchun quyidagi adabiyotlar bilan tanishib 
chiqish tavsiya etiladi; 
1.
 
Майкл Р. Байе. Управленческая экономика и сратегия бизнес. 
пер. с англ. М., «ЮНИТИ» 1999 г. 325 -370 ср. 
2.
 
Салимов Б. ва бош=алар Микрои=тисодиёт, дарслик, Т., 
«
Шар=» 2001 й. 225 – 247 с. 
 
 
 
Bozor tuzilmasi va nomukammal raqobat 
Mukammal raqobatli bozor uchun xos bo’lgan sifatlar asosida faoliyat 
yurituvchi bozorlarni deyarli uchratib bo’lmaydi. 
Mukammal raqobat va monopoliya – bozor tuzilmalarining ikki qutbiy 
tipidir. 
Na monopolistik, na mukammal raqobatli hisoblanmaydigan bozorlar 
monopolistik raqobat nazariyalari va oligopoliya nazariyalari orqali ko’rib 
chiqiladi. Bu nazariyalar korxonalarda o’z mahsulotini tabaqalashtirish 
(differensasiya) uchun rag’batning vujudga kelishini, hamda narx belgilashda 
hamkorlikda faoliyat yuritish uchun omillarning paydo bo’lishini tushuntirib 
beradi. 
Monopolistik raqobat, ham mukammal raqobatli va hamda monopoliya 
unsurlariga ega bo’lgan bozor tuzilmasi bo’lib hisoblanadi. 
Monopolistik raqobat eng avvalo quyidagi jihatlar bilan tavsiflanadi: 
•