Iqtisodiyot asoslari fani predmeti vazifasi va ahamiyati

Ishlab chiqarish

Kishilik jamiyatnining rivojlanishi asosida moddiy ne’matlarni ishlab chiqarish yotadi.

Ishlab chiqarishning bosh maqsadi – odamlarni ularning talablarini qondiruvchi tovarlar va xizmatlar bilan ta’minlashdir. Shuning uchun ishlab chiqarish o‘z ichiga odamlar haqini to‘lashga tayyor bo‘lgan hamma tovarlarni ishlab chiqarish va xizmatlarni ko‘rsatishni oladi. Ishlab chiqarishda eng muhimi – bu bir soat yoki bir kun ichida ishlab chiqarilgan tovarlarning miqdorlaridir.

Ishlab chiqarishning qandaydir omilidan foydalanib, ma’lum bir vaqt bo‘lagi ichida ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmini o‘lchash bu omilning unumdorligini baholashning usullaridan biridir.

Unumdorlik – bu tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishni samaradorligini ko‘rsatkichidir.

Misol:

A va B nomli ikki ishchi bir joyda, bitta uskunada bir turdagi mahsulot ishlab chiqaradilar deb faraz qilaylik. 40 soatlik ish haftasida A nomli ishchi 400 ta mahsulot ishlab chiqaradi.

B nomli ishchi esa 40 soatlik ish haftasida 600 mahsulot ishlab chiqaradi.

A nomli ishchining unumdorligi = 400 mahsulot/40 soat = soatiga 10 ta mahsulot.

B nomli ishchining unumdorligi = 600 mahsulot/40 soat = soatiga 15 ta mahsulot.

Bu oddiy misol unumdorlikni aniqlash uchun ikkita o‘lchov (kattalik): mahsulot hajmi va harakat kerakligini ko‘rsatib turibdi.

Shuning uchun unumdorlik - mahsulot hajmi-xarajatlar mehnat unumdorligi ishchining bir soat ichida ishlab chiqargan mahsulotining hajmi bilan o‘lchanadi.