Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

483 

 

№

_

174. 

Iqtisodiy rivojlangan ―Sakkizlik mamlakatlari‖ning har birida qaysi 

chorvachilik tarmog‘i yetakchi ekanligini toping va izohlang. 

№

_

175. 

Quyidagi  jadvalga  qit‘alar  bo‘yicha  3  tadan  mamlakatni  mos 

ravishda joylashtiring. 

Tarmoqlar

 

№ 

Qit‘alar 

Osiyo 

Amerika 

Afrika 

Yevropa 

Avstraliya & 

Okeaniya 

Qôychilik

 

* 

Xitoy 

162 mln bosh 

Braziliya 

80 mln bosh 

Nigeriya 

42 mln bosh 

Irlandiya 

9 mln bosh 

Avstraliya 

67.5 mln bosh 

1 

 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

 

3 

 

 

 

 

 

Qoramolchi

lik

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Chôchqachi

lik

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Baliqchilik

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№

_

176. 

Yozuvsiz xaritaga O‘zbekiston chorvachiligi kartasini tushiring.

 

V. TRANSPORT GEOGRAFIYASI 

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

484 

 

Transport  –  makroiqtisodiyotning  asosiy  tarmoqlaridan  biri, 

iqtisodiyotning qon tomiri, harakatlantiruvchi kuchi hisoblanadi. U 

ishlab chiqarish bilan iste‘molni bog‘lab, ijtimoiy ishlab chiqarish 

jarayonining uzluksizligini ta‘minlaydi.   

Ta‘kidlash  lozimki,  transport  sanoat  va  qishloq  xo‘jaligiga  nisbatan 

geografiyada kam o‘rganilgan yoki o‘rganilayotgan yo‘nalish ekanligi bilan ajralib 

turadi.  Vaholanki,  transportsiz  hech  narsani  tasavvur  qilib  bo‘lmaydi,  chunki 

transport  harakat,  masofani  kesib  o‘tish,  u  yoki  bu  narsani  (yuk,  yo‘lovchi, 

axborot)  tashish,  jo‘natish  demakdir.  Iqtisodiy  geografiyada  transport  liniyalar, 

yo‘l,  yo‘laklar  sifatida  uning  qolgan  obyektlarini  –  areal,  tugun  va  markazlarni 

bog‘lab  turadi.  Transport  to‘ri  va  tizimi  har  qanday  hududning  rivojlanganlik, 

o‘zlashtirganlik  ko‘rsatkichi,  hududiy  mehnat  taqsimotini  amalga  oshiruvchi, 

iqtisodiy  rayon  va  ishlab  chiqarish  majmualarning  shakllantiruvchi  muhim 

omilidir.  Qolaversa,  ―arzon‖,  ―qimmat‖,  ―qulay‖,  ―noqulay‖  tushunchalarining 

zaminida  transport  omili  yotadi,  transport  geografik  o‘rin  esa  iqtisodiy  geografik 

o‘rinning asl mohiyatini aks ettiruvchi asos hisoblanadi.   

Odatda, transport deganda uning quyidagi jihatlariga e‘tibor qaratiladi:   

1.

 

Transport – bu vosita, harakatlantiruvchi kuch;  

2.

 

Transport – xalq xo‘jaligi tarmog‘i;  

3.

 

Transport,  aniqrog‘i  transport  yo‘llari  –  bu  ishlab  chiqarish 

infratuzilmasining yetakchi tarmog‘i, xo‘jalik tarmoqlari va aholining joylashuvida 

muhim omil (yo‘li yaxshi mamlakat boy bo‘ladi, boy mamlakatlarning yo‘llari esa 

hammavaqt ham yaxshi bo‘lavermaydi);  

4.

 

Transportning uzatuvchanlik,  bog‘lovchilik  funksiyasi  borligi sababli 

u  aloqa  tizimi  bilan  juda  yaqindan  aloqador,  binobarin,  aloqa  tizimidagi  yangi 

o‘zgarishlar (teleradio aloqalari, internet va b.) an‘anaviy transport tarmoqlarining 

rivojlanishiga o‘z ta‘sirini ko‘rsatadi.  

---