Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

III.7.1. Qora metallurgiya sanoati 

Qora metallurgiya sanoati temir rudasini qazib chiqarish → cho‘yan eritish → 

po‘lat  eritish  →  prokat  ishlab  chiqarish  →  ferroqotishmalar  ishlab  chiqarishdan 

iborat. 

 

Qora  metallurgiya  milliy  iqtisodiyotning  o‘zagi  hisoblanadi  va  uning  asosiy 

tarmoqlari  bilan  bog‘langan.  U  mashinasozlikka  va  qurilish  industriyasiga  metall 

beradi, qazib chiqariladigan ko‘mirning katta qismini ishlatadi. Kimyo sanoatining 

asosiy  xomashyo  manbalaridan  biri,  ya‘ni  koks  ishlab  chiqarish  chiqindilaridan 

olinadi,  qishloq  xo‘jaligiga  tarkibida  fosfor  bo‘lgan  shlak  –  o‘g‘it  beradi,  relslar, 

mashinasozlik uchun metall beradi. 

Metallurgiya  kombinatlari  juda  ko‘p  xomashyo  va  yoqilg‘i  talab  qiladi.  Shu 

bois  metallurgiya  korxonalari  xomashyo  va  yoqilg‘i  manbalariga  yaqin  yoki  ular 

oralig‘ida joylashtirilishi lozim. 

Biroq,  qora  metallurgiya  zavodlarini  joylashtirish  qonuniyatlari  bir  xil 

bo‘lmaydi.  Ma‘lumki,  qazib  olinadigan  temir  rudasining,  o‘rtacha  hisoblaganda, 

taxminan,  48  –  50  foizi  foydalidir,  ya‘ni  ulardan  deyarli  shuncha  cho‘yan  olish 

mumkin (1 tonna cho‘yan ishlab chiqishda taxminan 2 tonnaga yaqin temir rudasi 

va 1,2 tonna kokslanuvchi ko‘mir sarflanadi). Lekin bu ―o‘rtacha‖ raqam hamma 

joyda ham bir xil emas: ayrim konlarda temirning qazib olinadigan rudadagi ulushi 

---