Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

Iqsodiy  aloqalar  geografiyasi.

  Jahon  xo‗jaligi  va  xalqaro  iqtisodiy 

munosabatlarda  rivojlangan  va  an‘anaviy  shakl  –  bu  tashqi  (xalqaro)  savdo 

aloqalaridir. Hozirgi kunda xalqaro savdo ulushiga xalqaro iqtisodiy munosabatlar 

hajmining beshdan bir (1/5) qismi to‗g‗ri keladi.  

Har  qanday  davlat  uchun  tashqi  savdo  rolini  baholash  qiyin.  J.Saksning 

ta‘rificha,  ―Har  qanday  mamlakat  iqtisodiyoti  tashqi  savdoga  asoslangan  holda 

yuksaladi. Jahon iqtisodiyoti tizimidan uzilib qolgan birorta mamlakat hali sog‗lom 

iqtisodiyot yaratishga muvaffaq bo‗lolgani yo‗q‖. 

Xalqaro  savdo  turli  mamlakatlarda  tovar  ishlab  chiqaruvchilar  o‗rtasidagi 

xalqaro  mehnat  taqsimoti  asosida  vujudga  kelgan  aloqalar  shaklidir.  Ularning 

o‗zaro  iqtisodiy  bog‗liqligini  aksmilliy  savdo  siyosati  ta‘siri  ostida  tarkibiy 

tuzilishlar  –  ixtisoslashish  va  sanoat  ishlab  chiqarishining  kooperatsiyalashuvi, 

milliy  xo‗jalik  hamkorlik  harakatini  kuchaytiradi.  Xalqaro  savdo,  butun 

davlatlararo oqimining o‗rtalikdagi harakati natijasida ishlab chiqarish tez sur‘atlar 

bilan  o‗sadi.  Tashqi  savdo  oboroti  tadqiqotlariga  ko‗ra,  dunyo  ishlab 

chiqarishining har 10 % o‗sishga jahon savdosi hajmining 16 % ko‗payishi to‗g‗ri 

keladi. Bu bilan uning taraqqiyotiga qulay imkoniyatlar paydo bo‗ladi. Ma‘lumki, 

savdoda uzilish bo‗lsa, ishlab chiqarishning rivojlanishi ham susayadi.  

―Tashqi savdo‖ deyilganda, u yoki bu mamlakatni boshqa mamlakatlar bilan 

to‗lov  orqali  olib  kelinadigan  (import)  va  to‗lov  orqali  jo‗natiladigan  (eksport) 

tovarlar savdosi tushuniladi. 

---