Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

 

94 

 

Muqobili  yo‘q  tabiiy  resurslarga  atmosfera  havosi,  chuchuk  suvlar  kiradi. 

Tabiiy  resurslardan  samarali  foydalanishda  ularning  ana  shu    xususiyatlariga 

e‘tibor berish kerak bo‘ladi. 

1.

 

Tabiiy  resurslarga  iqtisodiy  baho  berishda  va  ularning  iqtisodiy 

ahamiyatini baholashda  ulardan  xo‘jalikda  foydalanish turi  va yo‘nalishiga qarab 

ham  klassifikatsiyalanadi.  Bu  klassifikatsiyalashning  mezoni  sifatida  resurslarni 

moddiy  ishlab  chiqarish  va  nomoddiy  sohalarga,  ya‘ni  tovar  ishlab  chiqarish  va 

xizmat  ko‘rsatish  sohalariga  mansubligiga  qarab  ham  bo‘linadi.  Tovar  ishlab 

chiqarish  xususiyatiga  ko‘ra  tabiiy  resurslar  sanoat  va  qishloq  xo‘jaligi  ishlab 

chiqarishi resurslariga bo‘linadi. 

Sanoat ishlab chiqarishi resurslariga sanoatda foydalaniladigan barcha tabiiy 

resurslar  kiradi.  Lekin  shu    yerda  ta‘kidlab  o‘tish  kerakki,  sanoat  ishlab 

chiqarishining  juda  ko‘p    tarmoqli  ekanligi  sababli  tabiiy  resurslar  ham  ko‘p 

turlarga bo‘linadi: 

A)  Energetik  tabiiy  resurslarga  energiya  ishlab  chiqarishda  ishlatiladigan 

tabiiy xomashyoning barcha turlarini kirtish mumkin. Bularga: 



 

yonuvchi tabiiy qazilmalar (neft, gaz, ko‘mir va boshq.); 



 

gidroenergiya resurslari (daryo suvi energiyasi va x.k.); 



 

bioenergiya manbalari (yog‘och, qishloq xo‘jaligida olinadigan biogaz 

va boshqalar); 



 

yadro energiyasi manbalari (uran va boshqa radiaktiv elementlar). 

B)  Noenergetik  resurslar  sanoatning  turli  tarmoqlariga  xom-ashyo  beruvchi 

va  ishlab  chiqarishning  texnik  xususiyatlariga  qarab  unda  ishtirok  etuvchi 

resurslar: 



 

rudali va ruda bo‘lmagan tabiiy resurslar; 



 

sanoat ishlab chiqarishida qo‘llaniladigan suv resurslari; 



 

sanoat obyektlari va infrastrukturalar tagidagi yerlar; 

---