Iqtisodiy tahlilning metodi va uning prinsilari 01 Iqtisodiy tahlilning metodi

Mysql ma’lumotlar bazasini yaratish texnologiyasi

IQTISODIY TAHLILNING METODI VA UNING PRINSILARI

01

Iqtisodiy tahlilning metodi

Iqtisodiy tahlil pirinsiplari

Iqtisodiy tahlil metodi

Iqtisodiy tahlil dialektikani o'rganishning muhim vositasi hisoblanadi. Iqtisodiy tahlilning uslubiy asoslari dialektika va iqtisodiy nazariya faniga tayanadi. Ma’lumki, bilish nazariyasi shunga asoslanganki, u ham bo‘lsa, obyektiv (mavjud) dunyoni bilishdir. Bu degani bilish jarayoni dialektik xususiyatga ega bo‘lib, voqelikning in‘ikosidir. Bilish nazariyasining mantiqiyligi dialektik tarzda quyidagi formulada aks etadi, ya’ni: jonli mushohada, abstrakt tafakkur, amaliyot. Bunda jonli mushohada bilishning birinchi bosqichi bo‘lib, u o‘rganiladigan hodisalarning tashqi xususiyatlarini o‘z ichiga oladi.

Abstrakt tafakkur bosqichida esa hodisalarning ichki mohiyati aniqlanib, ularning rivojlanish qonuniyatlari o‘rganildi. Lekin haqiqatni bilishning mezoni - amaliyotdir. Shu kabi iqtisodiy hodisa va jarayonlami bilish ham uch bosqichli bilish nazariyasiga asoslanadi. Bunda jonli mushohada bosqichida xo‘jalik yuritishni bevosita iqtisodiy axborotlar tizimi orqali idrok etiladi. Bu o‘rinda iqtisodiy axborotlar tizimiga shunday talablar qo‘yiladiki, bular bilish nazariyasining ikkinchi bosqichi - abstrakt tafakkurga ko‘p jihatdan bog'liq.

Abstrakt tafakkur bosqichida esa hodisalarning ichki mohiyati aniqlanib, ularning rivojlanish qonuniyatlari o‘rganildi. Lekin haqiqatni bilishning mezoni - amaliyotdir. Shu kabi iqtisodiy hodisa va jarayonlami bilish ham uch bosqichli bilish nazariyasiga asoslanadi. Bunda jonli mushohada bosqichida xo‘jalik yuritishni bevosita iqtisodiy axborotlar tizimi orqali idrok etiladi. Bu o‘rinda iqtisodiy axborotlar tizimiga shunday talablar qo‘yiladiki, bular bilish nazariyasining ikkinchi bosqichi - abstrakt tafakkurga ko‘p jihatdan bog'liq.

Aynan u dominant (asosiy) rolni o‘ynaydi. Iqtisodiy jarayonlami tahlil qilishda na mikroskop, na kimyoviy reaktivlardan foydalanish aslo mumkin emas, uni ham buni ham tafakkur kuchi bajaradi.

Iqtisodiy hodisalami o‘rganish jarayonida dialektik bilish usuli - analiz va sintez, deduksiya va induksiya usullaridan foydalaniladi

Iqtisodiy hodisalarni o‘rganishda qo‘llanalidigan dialektirik bilish usullari:

Analiz-grekcha analyisic so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, bir butunni bo‘laklarga bo‘lib o‘rganish, degani yoki umumiylikdan xususiylikka o‘tish

Sintez- grekcha Syntnesis so‘zidan olinib umumlashtirish degani yoki xususiylikdan umumiylik saritadqiq tushuniladi

Deduksiya- hodisa, jarayonni o‘rganishda umumiylikdan xususiy sari o‘rganish

Induksiya- tadqiqotni yoki biror obyektni xususiylikdan umumiylik sari o‘rganish tuyuladi

Iqtisodiy tahlil uslubi deganda esa, biznes-rejaning bajarilishiga va mahsulot hajmining o‘sishiga ta‘sir ko‘rsatuchi omillami sistemali va kompleks tarzda o‘rganish, o‘lchash va umumlashtirish usuli bo‘lib, ular hisob, hisobot va hisobdan tashqari m a’lumotlarni maxsus usullar orqali qayta ishlanilib, amalga oshirilishi tushuniladi,

Ma’lumki, tahlil qilinayotgan obyektning faoliyatiga ichki va tashqi omillar ta’sir ko‘rsatadi. Shuni ta’kidlash lozimki, tahlilda omillar deganda u yoki bu iqtisodiy ko‘rsatkicliga ijobiy hamda salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi faol harakat qiluvchi kuchlar nazarda tutiladi. «Sabab» termini nisbatan keng ko‘lamdagi kompleks omillar tizimiga nisbatan qo‘llanilib, ana bu kompleksni tashkil etuvchilar esa omillar, deb ataladi. Ular o‘z navbatida iqtisodiy mazmuni bo‘yicha miqdor va sifat omillarga bo‘linadi.

NOW

Xo‘jalik yuritish samaradorligini oshirish imkoniyatini aniqlashda ijobiy ta‘sir etuvchi omillar harakatini kuchaytirish va ulaming salbiy ta‘sirini tugatish rezervlar deb ataladi.

Xo‘jalik yuritish samaradorligini oshirish imkoniyatini aniqlashda ijobiy ta‘sir etuvchi omillar harakatini kuchaytirish va ulaming salbiy ta‘sirini tugatish rezervlar deb ataladi.

Induktiv usul ko‘pincha texnik-iqtisodiy tahlilda qoilaniladi, ya‘ni avval, ayrim olingan ish uchastkalaridagi ko‘rsatkichlar har tomonlama tekshirilib, so‘ngra ana shu aniq ko‘rsatkichiardan korxonaning xo‘jalik faoliyatini belgilovchi umumlashgan iqtisodiy ko‘rsatkichlar darajasiga chiqiladi.

Shunday qilib, iqtisodiy tahlil usuli mazkur predmetni o ‘rganish jarayoniga umumiy jihatdan yondoshishdir. Shu sababli tahlil usulini unga bo‘ysinuvchi maxsus usullari bilan aralashtirib bo‘lmaydi. Zero, aniq shart - sharoit natij asida u yoki bu usullaming o‘zgarishi ehtimoldan xoli emas.

THANKS!

Do you have any questions?

[e-mail] [phone] yourcompany.com

Please keep this slide for attribution
http://hozir.org