Iqtisodiy statistika

Ixtiyordagi real pul daromadlari joriy davr darom adlari - dan m ajburiy to 'lovlar va kirimlar (soliqlar va yig‘imlar, sug‘urta to ‘lovlari, ijtim oiy tashkilotlarga to ‘lovlar, aholini ijtim oiy him oya qilish fondi, bank kreditlarini qaytarish va boshqa t o ‘lovlar)ni ayirish yo‘li bilan aniqlanadi. N om inal va real daro m ad lar orasida tovar va xizmatlar bahosida yuz ber- gan o ‘zgarishlarni hisobga olib sezilarli farq b o ‘lishi m um kin.
Ixtiyordagi real daromadlar joriy davr bazis davriga nis­
batan m ajburiy to ‘lovlarni hisobga olgan holda darom adlar


www.ziyouz.com kutubxonasi

qanday o ‘zgarganligini ifodalaydi va quyidagicha hisoblanadi:


^/ Jorivdavr Joriy davr majburiy ^\
• Iste’mol baholarindeksi
_{IRD =} pul daromadlari va ixtiyoriy to' lovlari
^{Ba Hs davr} Bazis davr
F'uI daromadlari M ajburiy to' lovlari


Aholining real va ixtiyordagi real pul daromadlari quyidagicha hisoblanadi:


^{A holi pul daro­} Majburiy va ixtiy­ ^{Iste’­ A w algi yil A w algi yil} madlari oriy to'lovlar ^{mol oyiga nis- oyiga hi­}
(m ln .A Q SH doll.) (mln.AQSH doll.) ^{baho­ batan %da soblangan Oktabr} Oktabr Oktabr Oktabr ^{lar in­ hisoblangan real ixtiy­ 2004 -y.} 2005 -y. ^{2004-y. 2005 -y. deksi real pul ordagi da­}
_(%) daromadlari ^romadlar
1 2 3 4 5 6 = 2 : 5 / ^{7 = ( 2 -}
1x100% 4 ) : 5 / l -
3x100%
¹⁵¹⁵⁸ 24278 1215 ^{2118 149,6 107,1 106,2}


Jadval m a’lumotlariga qaraganda, bir yilda real pul darom adlari 7,1 %ga, real ixtiyordagi darom adlar esa 6,2% ga o ‘sgan.
Real daromadlami o‘zgarishi tezligi quyidagi om illarga b o g ‘liq: nom inal darom adlar o ‘sish darajasi, soliq to ‘lovlari stavkalarining o ‘zgarishi va baho indeksining o'zgarishi.
Iste’mol baholar indeksi aholi tom onidan sotib olinadi- gan m a’lum belgilangan tovar va xizm atlar yig‘indisi qiy-
m atining o'zgarishini xarakterlaydi. M asalan, iste’mol ba-


www.ziyouz.com kutubxonasi

h o la r indeksini hisoblash uchun 0 ‘zbekiston Davlat statistika q o ‘rnitasi tom onidan aholi iste’moli tarkibini xarakterlab beradigan 300 xil tovar va xizmatlar tanlab olingan. Buni o ‘rganish uchun uy xo'jaliklarida yil davom ida o ‘tkazib bori- ladigan statistik kuzatish m a’lumotlari asos bo‘lib hisobla­ nadi.
Baho indeksi aholining iste’mol tarkibi o ‘zgarm agan holda joriy davr tovar va xizmatlarni sotib olish uchun bazis davriga nisbatan qancha ortiq yoki kam sarflashni ifodalaydi.
D eflyator deb nom langan baho indeksi quyidagicha hisoblanadi: