Iqtisodiy statistika

Ishlab chiqaruvchilarning tovar aylanishi — ular to ­ m onidan savdo sohasiga kiritilgan tovarlar masalasining haj­ mini ifodalasa,
Savdo tashkilotlarining tovar aylanishi — savdo tar- m og'ining vositachilik • faoliyatining um um iy natijasini ifodalaydi.
Savdo tarm og'ida iste’m olchilar sifatida savdo korxonalari va iste’molchilar qatnashadilar. Iste’m olchilar o 'z navbatida ikkiga bo'linadi:
1. Yalpi iste’molchilar (ishlab chiqaruvchi korxonalar, davlat budjet tashkilotlari, davlat budjeti qaram og'idagi uy xo'jaliklari va h.k.);
2. Yakka iste’molchilar — aholining barchasi va uy xo'jaliklari.
H a r qanday oldi-sotdi aktida ikki tom on: sotuvchi va oluvchi qatnashadi va oluvchi kimligiga qarab tovar aylanm a- sining to 'r t kategoriyasi ajratiladi: ulguiji, chakana, yalpi va sof to v ar aylanishi.
Ulgurji tovar aylanishi — ishlab chiqaruvchilar va savdo vositachilari tom onidan tovarlarni katta partiyalari bo'yicha boshqa savdo vositachilariga yana qayta sotish uchun, shu­
ningdek, yalpi iste’molchilarga o 'z faoliyatini amalga oshi-


ruvchilarga (m asalan, sanoat korxonalariga xom ashyo va m a- teriallarni qayta ishlash uchun sotish, ijtim oiy-m adaniy soha tashkilotlari va muassasalariga uskunalar va xo‘jalik buyurt- m alarini sotish, tovarlarni eksportga sotish va h.k.) sotishni ifodalaydi.
Chakana tovar aylanishi — aholiga naqd pulga savdoning barcha shaxobchalari: savdo korxonalari, um um iy ovqatlanish korxonalari, pochta aloqasi korxonalari, avtom obillarga yo- qilg‘i quyish shaxobchalar, dorixonalar, m ol, oziq-ovqat va aralash bozorlar orqali sotish summasi, aholiga kredit kar- tochkalari, om onat kassalar hisob-kitob cheklari, aholining om onat kassalarga q o ‘ygan mablag'lari hisobidan, pochta orqali naqd pulsiz sotishlar, shuningdek, chakana savdo korxonalaridan ijtimoiy soha muassasalariga, sanatoriy ka- salxona, bolalar bog‘chalari va h.k.larga naqd pulsiz oziq- ovqat muassasalaridagi sotishlar ham kiritiladi.