Iqtisodiy statistika

^biznes reja bajarish 7 , 0 - 8 lp . b .
A m aldagi xarajatlar bo'yicha qilingan iqtisod hajm ini biznes reja b o 'y icha kutilgan iqtisod hajmi bilan solishtirib, biznes rejadan ortiqcha qilingan iqtisod (yoki ortiqcha sarf-
lash) sum m asini hisoblash mumkin:


^biznes rejadan ortiqcha ^l-^biznes reja
Biznes rejadan ortiqcha qilingan iqtisod (yoki ortiqcha sarflash) summasiga ikkita omil ta ’sir qiladi va ular quyida­ gicha hisoblanadi:
a) biznes reja bo'yicha ishlab chiqarishga nisbatan am alda ishlab chiqarish farqi:
Ibiznes rejadan ortiq- (Sbiznes reja- S o ) ( 4 l “ Qbiznes reja);
b) amaldagi tannarxning biznes rejaga nisbatan farqi:
Ibiznes rejadan or^iq ( S ] —S ^ iz n e s re ja ) ^ Q 1J
M a’lum mahsulptning ayrim turi bo'yicha 1 birlik mahsulot tannarxi ayrim ishlab chiqarish uchastkalari, sexlari va korxonalarida (har xil bo'lishi mum kin, sabab ishlab chiqarish sharoitlarining (har xilligi, xomashyo bahosidagi farqi, xodim lar tarkibi, ish haqining tashkil etilishi va h.k. bo'lishi mumkin. Shuning uchun sektor, tarm oq, ishlab chiqarish birlashmasi, firma bir xil m ahsulot ishlab chiqaruv­ chi korxonalardagi mahsulot birligining o 'rtacha tannarxini o'rganish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
U quyidagicha aniqlanadi:
S = Iq x C/Zq;
bunda, I q x С - korxonalar guruhi bo'yicha qilingan xara­ jatlar summasi;
I q — ishlab chiqarish mahsulot hajmi.
Bu ko'rsatkich kattaligi (har bir korxonadagi mahsulot tannarxi bilan, guruhdagi korxonalarning um um iy ishlab chiqarishdagi salmog'iga ham bog'liq. Bunda qanchalik arzon tannarxga ega bo'lgan korxonalar salm og'i ko'paysa, o 'rtacha tannarx shunchalik past bo'ladi va aksincha.
O 'rtacha tannarx dinamikasini o'rganishda quyidagi indekslar tizim idan foydalaniladi: o'zgaruvchi tarkibli indeks, doim iy tarkibli indeks, tarkib o'zgarishlarini o 'rtacha ta n ­
narxga ta ’sirini ifodalovchi indekslar.


Bu indekslarni hisoblash usullarini quyidagi bir xil «А» m ahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar m isolida o 'rg a- namiz.