Iqtisodiy statistika

Investitsiya hajmi deb solingan kapitalning qiymat for­ m ada ifodalangan miqdoriga aytiladi. (Absolut m iqdor,... so'm yoki A QSH dollarida ifodalanadi).
Investitsiya normasi esa uning hajmini yalpi milliy m ahsulotga yoki yalpi ichki mahsulotga bo'lish natijasida o li­ nadi. (Nisbiy m iqdor, foizlarda ifodalanadi).
Investitsiya ko'rsatkichlari joriy va solishtirma baholarda hisoblanadi va ifodalanadi. Bunda solishtirma narxlardagi hi- sob-kitoblar faqat so 'm d a emas, balki AQSH dollarida ham am alga oshiriladi, bu esa birinchidan, hisoblanayotgan ko'rsatkichlarga bahoning (inflatsiyaning) ta ’sirini bartaraf qilishga, ikkinchidan, so'm ning xalqaro kursidagi o'zgarishlarni ta 's irin i ham bartaraf qilishga olib keladi va shu bilan birga O 'zbekistonning investitsiya faoliyati ko'rsatkichlarini boshqa mamlakatlardagi xuddi shunday ko'rsatkichlar bilan bevosita taqqoslash imkoniyatini yaratadi. Investitsiyalar haqidagi m a’lum otlar guruhlari bo'yicha korxona va tashkilotlarning statistik hisobot formasi № P - 2
« Investitsiyalar haqida m a’lumotlar»da va «investitsion faoli- yat haqidagi m a’lum otlar» ning ilovasida keltiriladi va bu so- hadagi statistikaning vazifalari quyidagilardan iborat:
— investitsiyalar tarkibini va manbasini statistik o 'rganish;
— kapital qo'yilm a sifatida amalga oshirilishi investitsiya­ larni o'rganish;


www.ziyouz.com kutubxonasi

— nomoliyaviy aktivlarga jalb etilgan investitsiyalarni o'rganish;
— investitsiyalar samaradorligini statistik baholash va h.k.


2-§. Investitsiyalar tarkibini statistik o‘rganish


Investitsiyalar tarkibi bir necha yo‘nalishlar b o ‘yicha o “rganiladi.
Iqtisodiy aktivlar bo‘yicha investitsiyalar ikkiga bo‘linadi:
— moliyaviy investitsiyalar — moliyaviy aktivlarga q o ‘yiladi. U lar xo‘jalik tashkilotlari tom onidan banklarga, qim m atbaho qog‘ozlar va boshqa korxonalar ustav fondiga, davlat va m am lakat zayom obligatsiyalariga, boshqa tashkilot va korxonalarga kreditlar berish yo'li bilan amalga oshiriladi;
— nomoliyaviy investitsiyalar — M H T yo‘nalishi b o ‘yicha
m aterial va nom aterial asosiy kapitalga, material aylanm a m ablag'lar hajm ini ortishiga, boyliklar, material va n o m a te ­ rial nom oliyaviy aktivlarga qo‘shiladi.
N omoliyaviy investitsiyalar tarkibiga quyidagilar ajrati-
ladi:
— asosiy kapitalga investitsiyalar;
— nom aterial aktivlarga investitsiyalar;
— m aterial aylanm a m ablag'lar zaxirasini to ‘ldirish;
— binolar, inshootlar, m ashina va uskunalarni kapital ta ’m irlashga xarajatlar;
— yer uchastkalari va tabiatdan foydalanish obyektlarini sotib olish.
В ular ichida asosiy o‘rinni asosiy kapitalga investitsiyalar
egallaydi va ular takror ishlab chiqarish yo‘nalishlari b o ‘yicha qurilish, kengaytirish, rekonstruksiya qilish, obyektlarni tex- nik jih a td an qayta qurollantirish, m ashina-uskunalar, instru-
m ent-inventarlar sotib olish, chorva m ollar tuyog‘ini


k o ‘paytirish, ko‘p yillik o‘simliklarni ekish v a h.k*.ga b o ‘linadi.
Investitsion faoliyatni tahlil qilishning keyingi yo‘nalishi
— asosiy kapitalga solingan investitsiyalarni o ‘rganishdan ibo­ rat va ular quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha o ‘rganiladi:
— yangi qurilish;
— mavjud korxonalarni kengaytirish;
— mavjud korxonalarni texnik jihatdan qayta qurollanti- rish va rekonstruksiya qilish.