Iqtisodiy o'sishning neokeynscha modellari. Mundarija: kirish

II.BOB. IQTISODIY O’SISHNING UMUMIY TAVSIFI VA NEOKEYNSCHA MODELLARI

21. Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi

Iste’mol va investitsiya o’rtasida etarlicha muqobillik mavjud, chunki, joriy iste’mol miqdorining oshishi investitsiyalarning daromaddagi ulushini pasaytirish iqtisodiy o’sish imkoniyatlarini qisqartiradi.

O’sishning barcha imkoniyatlariga real miqdorlarga tayanilib, ya’ni, doimiy narxlarda qaraladi. Aksincha, nominal ko’rsatkichda ularning dinamikasi nafaqat real o’sish darajasini, balki inflyatsiyani ham o’z ichiga olgan bo’lar edi.
Har bir ko’rsatkich bo’yicha uch xil miqdordagi dinamikani tahlil qilish mumkin:

1. 
   Absolyut ko’rsatkich: masalan, real ishlab chiqarish Yt;
   
2. 
   Absolyut qo’shimcha o’sish: masalan, ishlab chiqarishning oshishi.
   

ΔY = Yt-Yt-1

3. 
   Qo’shimcha o’sish sur’ati =Yt-Yt-1/ Yt-1
   

Iqtisodiy o’sish sur’atlari quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi:

1. 
   bazis o’sish sur’ati =(Yt-Y0/ Y0) x 100
   
2. 
   zanjirli o’sish sur’ati = (Yt-Yt-1/ Yt-1) x 100 Qo’shimcha o’sish sur’atlari esa:
   

1. 
   bazisli qo’shimcha o’sish sur’ati==(Yt-Y0/ Y0) x 100- 100
   
2. 
   zanjirli qo’shimcha o’sish sur’ati=(Yt-Yt-1/ Yt-1) x 100- 100
   

Har bir mamlakat iqtisodiy o’sishga intiladi, chunki iqtisodiy o’sish, birinchidan, milliy mahsulot hajmi va daromadning ko’payishiga, ikkinchidan, rssurslardan samarali foydalanishga, uchinchidan, yangi-yangi ehtiyojlar va imkoniyatlarning paydo bo’lishiga, to’rtinchidan, xalqaro bozorlarda mamlakat obro’sining oshishiga olib keladi.
Iqtisodiy o’sish usullaridan to’g’ri va o’z o’rnida foydalanish katta ahamiyatga ega. Masalan, mamlakat harbiy salohiyatini aniqlash va rivojlantirish muammosi qaralayotganda YaIM hajmining o’sishi, mamlakat aholisining turmush faoliyati taqqoslanayotganda aholi jon boshiga to’g’ri keladigan ko’rsatkichlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Amaliyotda iqtisodiy o’sishning ikki xil ko’rinishi farqlanadi: haqiqiy va potentsial.
Haqiqiy iqtisodiy o’sish - bu statistika organlari tomonidan muntazam nashr etiladigan YaIM yoki boshqa makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning haqiqiy yillik ko’payishidir.
Potentsial iqtisodiy o’sish – bu iqtisodiyot o’sishi mumkin bo’lgan tezlikdir.Potentsial iqtisodiy o’sishni ta’minlovchi omillarbo’lib quyidagilar hisoblanadi:
- resurslarning ko’payishi; - samaradorlikni oshishi.