Iqtisodiy matematik modellar va usullar

1-Mavzu:Iqtisodiy matematik modellar va usullar faninig mohiyati va asoslari.

REJA:

1. "Iqtisodiy matematik modellar va usullar" fanining tarkibi, vazifalari uning bozor iqtisodiyoti sharoitida respublikamiznmng yengil sanoat tarmoqlarini boshqaruvini takomilllashtirish muammolarini o'rganishdagi ahamiyati.

2. "Iqtisodiy matematik modellar va usullar" faninng umumiy tamoyillari.

Hozirgi davrga kelib korxona qabul etayotgan axborot oqimi hajmini keskin ortishi qaror qabul qilishda tezkorlikka erishish, korxona uchun iqtisodiy jihatdan samaraliroq mahsulot shilab chiqarish, xarajatlarini kamaytirish, mehnat unumdorligini o'stirish kabi masalalarni yechish uchun korxonada fan va texnikani yutuqlaridan foydalangan holda iqtisodiy riyoziyot usullari orqali amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.

Iqtisodiy riyoziyot usullariga 1933 yilda L.V.Kantarovich tomonidan asos solingan Bunda olim chiziqli dasturlash usuli orqali korxona ishlab chiqarish faoliyatini rejalashtirishda optimal variantini aniqlashni amalga oshirgan. Bu yerda programmalash so'zi - rejalashtirish so'zi bilan teng ma'noda ishlatilgan.

Model - bu tabiat va jamiyatdagi ob'ektlar xamda xossalari to’g’risidagi tushunchalarni turli rasmlar, sxemalar, belgilar va x.k. lar orqali ifodalanishdir, ifodalangan modellar yordamida kuzatilaetgan ob'ektni bilish esa - modellashtirish deyiladi.

Model tushunchasi hodisalarning kelib chiqish sharoitiga qarab turlicha bo'ladi: biolgik model, fizik model iqtisodiy model matematik model va x.k. Iqtisodiy matematik modellar [IMM]- bu turdagi modellarda iqtisodiy jarayonlar matematik tengsizliklar yeki tengliklar sitemasi yordamida ifodalaniladi.

IMM o'z navbatida determinallashtirilgan va stoxastik bo'ladi.

Determinlashtirlgan modellar 2 guruhga ajratiladi:

1.Balanslashtiruvchi 2. Optimallashtiruvchi

Stoxastik modellar xam 2 guruxga ajratiladi.

1.Stoxastik 2.Iqtisodiy stoxastik

IMM larni tuzish 8 bosqichda amalga oshiriladi.

1. Iqtisodiy jarayon har tomonlama tahlil qilinadi va uning asosiy parametrlari aniqlanadi.

2. Masalaning maqsadi, noma'lum o'zgaruvchilar, bajarilishi lozim shartlar belgilanadi.

3. Optimallik mezoni aniqlanadi.

4. Modellashtirilayotgan jarayonning IMM modeli tenglamalar va tengsizliklar sistemasi orqali aniqlanadi.

5. IMMni yechish usuli tanlanadi.

6. IMMni dastlabki matritsasi tuziladi.

7. Optimallik mezonini bajarilishi tekshiriladi.

8. Olingan natijalar mezon bo'yicha taxlil etiladi.