Iqtisodiy islohotlar, xususiy mulkchilikning shakllanishi. O‘zbekistonda bozor munosabatlarining rivojlanishi

-iqtisod

siesatdan

ustunligi

Bu tamoyillarning asosiy mazmuni

quyidagilardan iborat

-davlat bosh 

Isloxotchi

bo`lishligi

-Qonun

ustuvorligi

Kuchli

Ijtimoiy

siyosat

yuritish

Bozor

iqtisodiyotiga

bosqichma-

bosqich

o‘tishga

Taraqqiyotning “O‘zbek modeli” 

---

Yangi iqtisodiy munosabatlarga o’tish tamoyillari

asosida

g`oyat

ma`suliyatli

va

murakkab

vazifa-

iqtisodiy

isloxotlar

strategiyasi

ishlab

chiqildi.

Iqtisodiy strategiyaning boshlang`ich nuqtasi ijtimoiy-

iqtisodiy o’zgarishlarning pirovard maqsadni belgilab

olishdan

iboratdir.

Bu

vazifa

markazlashtirilgan,

ma`muriy buyruqbozlikka

asoslangan

iqtisodietdan

bozor munosabatlariga, bir sifatholatidan ikkinchi sifat

xolatiga

o’tishdan iboratdir. Bozor munosabati bu

jixatdan

klassik

kapitalistlik

va

sotsialistlik

iqtisodiy

tizimdan

farq

qiladi.

Bozor

isloxotlarini amalga oshirish dasturiga ko’ra ustuvor

vazifalar bosqichma-bosqich hal qilinadi.

---

Birinchi

1

2

3

- Totalitar tizimdan

xozirgi zamon

munosabatlariga

o’tish davridagi bir-

biriga bog`liq ikki

vazifani bir vaqtta hal

qilishga to’g`ri keldi;

-ma`muriy buyriqbozlik

tizimining og`ir oqibatlarini

tugatib, iqtisodni

barqorarlashtirish va bozor

munosabatlarining negizini

shakllantirish. Bu bosqich

jaraenida iqtisodiy isloxotning

g`oyat muxim yo’nalishlari

O’zbekiston Prezidenti

tomonidan belgilab berildi;

-o’tmish jaraening huquqiy asoslarini

shakllantirish, isloxotlarning

qonuniy, xuquqiy bazasini

mustahkamlash va rivojlantirish;

-qishloq xo’jaligida mulkchilikning yangi

shakllarini vujudga keltirish;

-ishlab chiqarishning pasayib borishiga

barxam berish.

---

1

2

3

Dastlabki vaqtning

o’zida iqtisodiy

munosabatlarning

huquqiy negizini

barpo etadigan 100 

ga yaqin asosiy qonun

xujjatlari qabul

qilingan

Iqtisodiy isloxot, 

tadbirkorlik va chet el 

investitsiyalari buyicha

Prezident xuzurida

maxsus Idoralararo

kengash tuzildi.

Bozor munosabatlariga

o’tishnng asosiy

shartlaridan biri-mulkni

davlat tasarrufidan

chiqarish va

xususiylashtirish

amalga oshirildi

---

Bu

davrda

ochiq

shaklda

aksiyadorlik

jamiyat

qurish,

korxonalar

aksiyasini

chiqarish,

auktsion

(kim

oshdi)

savdosi

orqali

davlat

mulkini

shaxslarga

sotish,

qimmatbaxo

qog`ozlarni

chiqarish

va

xususiylashtirishni

eppasiga olib borish uchun sharoit ishlari amalga oshirildi

Bu davrda asosan maishiy xizmat va savdo korxonalari, transport va qurilishning kichik korxonalari, 

davlat shaklini o’zgartirib, mulkning ijara, jamoa va aktsiyadorlik shakliga aylantirildi. Uy-joylar keng

miqyosda xususiylashtirilib aholining ayrim qismiga tekin, boshqa qismiga esa arzon narxda xususiy mulk

etib berildi. Dastlabki davrning o’zida qishloq xo’jaligia 77 kolxoz va davlat xo’jaliklari xususiylashtirilib

jamoa va ijara xo’jaliklariga aylantirildi

davlat mulkni xususiylashtirishning ikkinchi bosqichi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar

Mahkamasining 1994 yil 21 yanvardagi «Iqtisodiy isloxotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulk

manfaatlarini himoya qilish va tadbirkorlikni rivojlantirinshing chora-tadbirlari to’g`risida»gi

qarori asosida olib borildi.

Agrar sohadagi byurokratik boshqaruv tizimining har-xil to’siqlari qishloqda isloxotlarning

borishiga xalaqit qildi. Mulkni davlat tasarrufidan chiqrashi jarayoning birinchi bosqichidagi

eng muhim xulosa mulkdorlar sinfining shakllana boshlagani bo’ldi.

---

YAIMning o‘sish sur’atlari (o‘tgan

yilga nisbatan foiz hisobida)

---

O‘zbekiston 1991 yilda mustaqillikka erishgan

vaqtdan buyon mamlakat YAIMining hajmi xarid

qilish qobiliyatining pariteti bo‘yicha qariyb 4,5 

marta oshdi, shu bilan birga, so‘nggi yillarda

iqtisodiy o‘sish sur’atlari kamida 8 foizni tashkil

qilmoqda.

---

O‘zbekiston

mustaqillik

yillarida

mamlakatimizda

sanoatning

avtomobilsozlik,

neft-gaz-kimyo

, neft-gaz mashinasozligi, zamonaviy qurilish

materiallari sanoati, temir yo‘l mashinasozligi, maishiy elektrotexnika,

farmatsevtika, zamonaviy oziq-ovqat va to‘qimachilik kabi mutlaqo yangi

tarmoqlari barpo etildi. Asaka va Pitnak shaharlarida «Jeneral Motors»

kompaniyasi bilan hamkorlikda

yengil avtomobillar

, Samarqandda «Isuzu»

avtobuslari va «MAN» kompaniyasi bilan hamkorlikda yuk avtomobillari

ishlab chiqarish bo‘yicha yangi zavodlar ishga tushirildi.

Neft-gaz-kimyo tarmog‘ida Buxoro neftni qayta ishlash zavodi, Sho‘rtan gaz-

kimyo majmui, Qo‘ng‘irot soda zavodi, Dehqonobod kaliyli o‘g‘itlar zavodi

va bir qator boshqa yuqori texnologiyali ishlab chiqarishlar qurildi

---

Shu bilan birga O‘zbekistonda so‘nggi yillarda iqtisodiyot

tarmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta

jihozlash, ishlab chiqarishlar samaradorligini oshirishga doir

dasturiy chora-tadbirlar

faol amalga oshirilmoqda

, ular

natijasida 2000-2013 yillarda mehnat unumdorligi 2,1 marta

oshib, iqtisodiyotning energiya sarfi 3,2 martaga qisqardi.

Sanoat tarmoqlarining o‘sish sur’atlari, (foiz) (1990 y. = 100 

foiz)

---

Oʻzbekistonda Automobilsozlik tarixi

Mashinalarni

ishlab

chiqarishni

birinchi

bosqichi

1992

-yilda

Janubiy

Koreaning DaewooMotors

kompaniyasi bilan tuzilgan manfatli shartnomadan

boshlangan, oshanda Oʻzbekistonning

Autoqishxoʻjamash

va

Daewoo

kompaniyasi

50

%

ga

50

%

ulshli

shartnoma

imzolangan,

va

manashu

shartnoma

Automobilsozlikda

juda

katta

burilish

yasadi.

1993

-

yilda

UzDaewooAuto

kompaniyasi davlat roʻyhatiga olindi va Andijon viloyatining

Asaka shahrida korxona qurish ishlari boshlandi va uning umumiy summasi 658 mln

dollarni tashkil etgan. Automobillarni

ishlab chiqaradigan zavod oʻshanda

Koreaning eng zamonaviy texnalogiyalari bilan jixozlandi, malakali ishchilar qabul

qilindi va shu jumladan 1000ga yaqin Oʻzbekistonlik yoshlar Koreaga borib ish

oʻrganib kelishdi. Zavodda birinchi mashinaning ishlab chiqarilishi 1996- yildan

boshlandi va birinchi bolib

Damas

rusumli automobil mart oyidan boshlab

Tico

iyun

oyidan

Nexia

rusumli mashinalar ishlab chiqarila boshladi.

---

1996 -yil 19- iyulda Zavodning ochilish marosimi boʻlib oʻtdi va unda Oʻzbekiston

Respublikasi Prezidenti Islom Karimov ishtirok etdi.Zavodning ilk yillarida barcha

butlovchi qisimlar xorijdan keltirilgan keyinchlik esa mashinalarning butlovchi

qisimlarini tayyorlaydigan kichik korxonalar oʻzlashtirilgan va shu yerning oʻzida

tayyorlangan. 2000- yil OʻzDAEWOOavto zavodiga

ISO - 9001

sersifikati berildi va

2001 -yil zavodning yangi yanada zamonaviy lineasi ishga tushirildi buni natijasida

yangi

Matiz

rusumli yangi Automobil rusumi ishlab chiqarila boshladi, keyinchalik

yana bir yangi

Lasetti

rusumli mashina ishlab chiqarish yoʻlga qoyildi. 2007 -

yilda

UzDaewooAoto

kompaniyasi negizida

General -Motors

korparatsiyasi bilan

xamkorligda

GM-Uzbekiston

kompaniyasi tashkil etildi buning natijasida eng

zamonaviy

Kaptiva

,

Epika

,

Takuma

kabi mashinalar

Chevrolet

brendi ostida ishlab

chiqarildi.

2010-

yilda

Chevroletning

eng

zamonaviy

Automibillaridan

boʻlgan

Spark

rusumli mashinalar ishlab chiqarildi. Shu tariqa Automobilsozlikni

mustaxkam poydevori yaratildi .

---

Avtobus ishlab chiqarish

1995- yilda Oʻzbekistonning

Autosanoat

kompaniyasi va

Turkiyaning

Kochxolding

kompaniyasi bilan hamkorligda

Samarqand viloyatida autobuslarni ishlab chiqarish boshlandi

.

Samkochauto

davlat royhatiga olindi va 1999 

yilda

Otayoʻl

rusumli autobuslarni tayyorlash boshlandi, shu

yilning oʻziga 163 ta autobus, 302 ta yuk automobili ishlab

chqarildi. 2000- yilda esa bu koʻrsatkichlar 483 va 102 tani

tashkil etdi.2001 -yilda Oʻzbekistonda automobil sanoatida

band bolgan ishchilar soni 14 mingga yetdi.

---

---

O'zbekiston rivojlanish xarakatlar Strategiyasi: asosiy yo`nalishlar, 

vazifalar.

2017-2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning

beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi (keyingi

o‘rinlarda Harakatlar strategiyasi deb yuritiladi) o‘rta muddatli

istiqbolda davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlarini belgilab

bergan eng muhim dasturiy hujjat hisoblanadi.

---

2017-yilda Harakatlar strategiyasini amalga oshirishda alohida e’tibor “Inson

manfaatlari – hamma narsadan ustun” degan tamoyil va “Xalq davlat

idoralariga emas, davlat idoralari xalqimizga xizmat qilishi kerak” degan ezgu

g‘oyaning, eng avvalo, xalq bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot o‘rnatish

hamda

fuqarolar huquqlari

, erkinliklari va qonuniy manfaatlarining real himoya

qilinishini ta’minlash orqali hayotga amaliy tatbiq etilishiga qaratildi.

Harakatlar strategiyasini “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili”da

amalga oshirishga oid Davlat dasturi doirasida 30 dan ortiq qonunlar hamda 900

dan ortiq qonunosti hujjatlarining qabul qilinishi keng ko‘lamli islohotlar,

iqtisodiyot

va

ijtimoiy

sohani

jadal

rivojlantirish,

xalq

farovonligini

yuksaltirishning

mustahkam

huquqiy

poydevori

bo‘lib xizmat qildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Virtual qabulxonasi va Xalq

qabulxonalari, shuningdek, har bir davlat organida tashkil etilgan fuqarolarning

murojaatlari bilan ishlash bo‘yicha maxsus bo‘linmalar aholi bilan ishlashning

sifat

jihatidan

yangi

samarali

tizimini

shakllantirishga

xizmat

qildi

.

---

O‘zbekiston Respublikasida Ma’muriy islohotlar konsepsiyasi davlat boshqaruv

tizimini tubdan

isloh qilish

, “Elektron hukumat” va davlat xizmatlari ko‘rsatish tizimini rivojlantirish,

iqtisodiyotga ma’muriy ta’sirni qisqartirish hamda boshqaruvning bozor mexanizmlarini

kengaytirish, sog‘lom raqobat muhiti va qulay investitsiya iqlimini yaratish bo‘yicha aniq

chora-tadbirlarni belgilab berdi. "Inson manfaatlari – hamma narsadan ustun", "Xalq davlat

idoralariga emas, davlat idoralari xalqimizga xizmat qilishi kerak", degan ezgu g‘oyalar

O‘zbekiston taraqqiyotining yangi bosqichida ko‘zda tutilgan islohotlarni hayotga tatbiq

etishning asosini tashkil qildi. Harakatlar strategiyasini "Xalq bilan muloqot va inson

manfaatlari yili"da amalga oshirishga oid Davlat dasturi doirasida davlat va jamiyat qurilishi

tizimini sifat jihatidan yaxshilash, ijtimoiy-iqtisodiy soha, sud-huquq

tizimini isloh qilish

,

vazmin va amaliy tashqi siyosat yuritishga qaratilgan qator aniq va amaliy chora-tadbirlar

ko‘rildi. Shu bilan birga, xalq bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqot hamda davlat va jamiyat

hayotining barcha sohalarida qilingan ishlarning tanqidiy tahlili joylarda aholi farovonligini

oshirish va ishlar ahvolini tubdan yaxshilashga to‘sqinlik qilayotgan qator muammolar

mavjudligini ko‘rsatdi.

---

Davlatimiz rahbari o‘zining 2017-yil 22-dekabr kuni parlamentga yo‘llagan tarixiy

Murojaatnomasida ham mavjud o‘tkir muammolarga e’tibor qaratdi, ularni hal etishning aniq

yo‘llarini taklif qildi. Shu munosabat bilan Harakatlar strategiyasini "Faol tadbirkorlik, 

innovatsion g‘oyalar va texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash yili"da amalga oshirishga oid

Davlat dasturi (keyingi o‘rinlarda Davlat dasturi deb yuritiladi) loyihasi ishlab chiqildi hamda

10-20-yanvar kunlari aholi o‘rtasida keng va atroflicha muhokama qilindi. Davlat dasturi

loyihasini muhokama qilish davomida fuqarolardan 4,4 mingta taklif va sharh kelib tushdi, 

ulardan Davlat dasturini takomillashtirishda foydalanildi. O‘zbekiston Respublikasi

Prezidentining joriy yil 22 yanvar kuni qabul qilingan Farmoni bilan Davlat dasturi

tasdiqlanib, uning asosiy yo‘nalishlari va uni amalga oshirishning birinchi navbatdagi chora-

tadbirlari belgilandi. Fuqarolardan kelib tushgan takliflarning aksariyatida ko‘rsatilgan

dolzarb muammolarni hal qilishga oid alohida huquqiy normalar bevosita Farmonning o‘zida

ko‘rsatilgan bo‘lib, ularning ijrosini darhol ta’minlash shart ekani belgilandi.

---

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT !