Iqtisodiy geografiya fanining tarixiy shaklanishi va uning ichki tuzilishi, asosiy tushuncha va qonuniyatlari Reja

Ekstrapolyatsiya metodi kelajakka baho berish bo'lib, uning asosiy mazmuni o'tmishdagi jarayonlarni kelajakka ko'chirish yoki istiqbolni aniqlash orqali o'rganiladi. Masalan, O'zbekiston aholisi har yili 3 % ga yaqin o'sib boradigan bo'lsa, 2015-yilda respublika aholisining soni 30,9 mln kishini tashkil etishi mumkin, degan fikrga kelamiz, ya'ni oldingi o'sish sur'atlarini orqali kelajakdagi aholi sonini aniqlaymiz. Biroq, ekstrapolyatsiya metodi har doim ham to'g'ri bo'lmaydi, chunki bu metodda iqtisodiy, siyosiy, tabiiy omillar va sabablar e'tiborga olinmaydi.

Ekstrapolyatsiya metodi kelajakka baho berish bo'lib, uning asosiy mazmuni o'tmishdagi jarayonlarni kelajakka ko'chirish yoki istiqbolni aniqlash orqali o'rganiladi. Masalan, O'zbekiston aholisi har yili 3 % ga yaqin o'sib boradigan bo'lsa, 2015-yilda respublika aholisining soni 30,9 mln kishini tashkil etishi mumkin, degan fikrga kelamiz, ya'ni oldingi o'sish sur'atlarini orqali kelajakdagi aholi sonini aniqlaymiz. Biroq, ekstrapolyatsiya metodi har doim ham to'g'ri bo'lmaydi, chunki bu metodda iqtisodiy, siyosiy, tabiiy omillar va sabablar e'tiborga olinmaydi.

Ayni vaqtda ana shu va shunga o’xshash omillar ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishda ham hisobga olinadi. Binobarin, bu masala keyinroq muffasal o’rganiladi. Bu erda faqat bir omilga to’xtab o’tish joiz. Gap shundaki, avvallari, ya’ni "Sotsialistik rejalashtirish" davrida eng asosiy omil o’ta markazlashgan davlat, ya’ni Butunittifoq manfaatlari" edi; qolgan sharoitlarning qulaylik yoki noqulayliklaridan qat’iy nazar, agar ya’ni davlat, Ittifoq uchun qaysi bir mahsulot zarur bo’lsa, u albatta etishtirilishi shart edi.
HMT uchun etshtirilgan mahsulot mahalliy ehtiyojni qondirgan holda albatta bozorga, almashuvga chiqarilishi kerak. Bundan ayon bo’ladiki, mazkur jarayonning asosida ishlab chiqarishning nafaqat mujassamlashuvi (kontsentratsiya), balki uning ixtisoslashuvi ham yotadi.
Notable awards