«iqtisodiy geografiya» fanining predmeti, tadqiqot usullari va vazifalari

1.2. Iqtisodiy geografiya fanining tadqiqot usullar

  

 

«Iqtisodiy  geografiya»  geografik  tadqiqotlarini  tarixiy-ijtimoiy  tahlillar 

asosida  olib  boradi.  Bu  borada,  u  albatta,  hozirgi  davrda  ishlab  chiqarishni 

joylashtirish  masalalarida  tarixiy  ma’lumotlarga  (ayniqsa,  sanoat  va  qishloq 

xo’jaligi  mintaqalari,  transport  yo’llari,  aholini  joylashtirish,  shaharlar,  mehnatga 

layoqatli  aholi  va  boshqalarga  nisbatan)  tayanadi,  rivojlanish  darajasini, 

dinamikasini  aniqlash  maqsadida  ishlab  chiqarishni  solishtiradi,  baholaydi  va 

insonning tabiiy muhitga ta’sirini tahlil qiladi. 

Ayrim  jihatlarni  o’rganish  uchun  «Iqtisodiy  geografiya»  ikki  qismga  – 

«Umumiy iqtisodiy geografiya» va «Rayonlar iqtisodiy geografiyasi»ga bo’linadi. 

«Umumiy  iqtisodiy  geografiya»  qismida  tizimning  umumiy  masalalari, 

mamlakatlarning xo’jalik geografiyasi va asosiy tarmoqlar geografiyasi o’rganiladi. 

«Rayonlar  iqtisodiy  geografiyasi»  qismida  esa  tegishli  mamlakatning  ayrim 

hududlari  xo’jaligi  va  iqtisodiy  rayonlari  o’rganiladi.  Mamlakatlarni  majmuali 

o’rganishda ikkala qism ham bir-birini to’ldiradi. Ayni vaqtda mamlakatlar xo’jaligi 

va  bu  xo’jalik  tarmoqlarini  tadqiqot  qilishdagi  umumiy  masalalarni  o’rganish 

tegishli mamlakatning ayrim hududlari va iqtisodiy tumanlari xo’jaligini o’rganish 

uchun juda zarur hisoblanadi. 

«Iqtisodiy  geografiya»  ishlab  chiqarishni  joylashtirishni  o’rgana  borib, 

hududiy  ishlab  chiqarish  majmualarining  shakllanishi  va  rivojlanishini  keng 

ko’lamda tadqiq qiladi. 

 

«Iqtisodiy  geografiya»  ijtimoiy-iqtisodiy,  hududiy  tizimlarni  o’rganishda 

dasturli-maqsadli,  tizimning  tahlili,  balans  (muvozanat),  kartografik,  iqtisodiy-

matematik  modellashtirish,  qiyosiy-geografik,  iqtisodiy-geografik  bashoratlash 

usullaridan foydalaniladi.