Iqtisodiy fanlar kafedrasi

Uzoq mudddatli aktivlar hisobini avtomatlashtirish


Korxonaning uzoq muddatli aktivlari tarkibi va ularni boshqarish xususiyatlari
Uzoq muddatli aktivlar bo`limida asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar qiymati, uzoq muddatli investitsiyalar, o`rnatiladigan uskunalar, kapital qo`yilmalar, uzoq muddatli debitorlik qarzlari va muddati kechiktirilgan uzoq muddatli xarajatlar summalari oshkor qilinishi kerak.
Uzoq muddatli aktivlar. Subyekt faoliyatida uzoq muddatli asosda foydalaniladigan aktivlar, jumladan subyektning mulki, binolari va uskunalari, moddiy aktivlari, taraqqiyot va gudvillga xarajatlari. Investitsiyalash maqsadida saqlab turilgan va hisobot kunidan boshlab, 12 oy davomida sotilishi mumkin bo`lmagan aktivlar.
Uzoq muddatli aktivlar quyidagi ijobiy xususiyatlar bilan tasniflanadi:
a) ular inflatsiya bilan bog`liq yo`qotishlardan kam zarar ko`radi va undan yaxshi himoyalangan;
b) korxonaning operatsiya faoliyati jarayonida ular tijorat tavakkalchiligi bilan bog`liq yo`qotishlardan kamroq zarar ko`radi;
v) bu aktivlar tovar bozorlaridagi konyunktura holatiga mos ravishda turli mahsulotlar ishlab chiqarishni ta’minlab, foydani o`stirishga sharoit tug`diradi;
g) tovar-moddiy zaxiralarni saqlash orqali ularni yo`qotishlardan himoyalashga imkon yaratadi;
d) tovar bozorlari konyunkturasida ijobiy o`zgarishlar yuz berganda ular operatsiya faoliyatni kengaytirish zaxiralariga ega.
Shu bilan birga uzoq muddatli aktivlarga xos bo`lgan bir qator salbiy xususiyatlar ham mavjud:
a) ularga xos ma’naviy eskirish ta’sirida, ishlab chiqarish jarayonidan chiqarilmasdan turib o`z bozor qiymatini yo`qotishi va zamon talablariga mos kelmay qolishi mumkin;
b) bu aktivlarni qisqa muddatli oraliqda operativ boshqarish samaradorligi pastdir, bozor konyunkturasidaga salbiy o`zgarishlar ta’sirida bu aktivlarni tezda o`zgartirish va yangi mahsulot ishlab chiqarishga moslashtirish imkoni cheklangan;
v) bu aktivlarning ko`p qismi past likvidli aktivlar sirasiga kiritiladi va zarur paytlarda korxona majburiyatlari bo`yicha to`lovlar uchun pul mablag`lariga aylantirish tezligi pastdir.
Ularga quyidagilar kiradi: