Iqtisodiy bilim asoslari

Menejment

  —  biror  ko‘zlangan  maqsadga  erishish  usullari,  shakllari, 

vositalari va boshqarish tamoyillarini o‘rganadigan fan.

Menejer

  —  maxsus  boshqaruv  ilmini  egallagan  ish  yurituvchi  yoki 

boshqaruvchi.

Agarda firma savdo-sotiqdan tashqari ishlab chiqarish bilan ham shug‘ullansa, 

uning tashkiliy tizimi yanada murakkabroq bo‘ladi.

BOSHQARUV USLUBLARI

Avtokratik, ya’ni yakka hokimlik uslubi. Bunda rahbar o‘zgalar fikrini so‘rab 

o‘tirmaydi, balki buyruq berib uning bajarilishini nazorat qiladi. Bunday uslubda 

firmaning jamoasi markazlashgan bo‘ladi, xodimlar orasida esa aloqalar deyarli 

bo‘lmaydi.

Byurokratik  (qog‘ozbozlik)  uslubi.  Bu  uslub  ham  yuqoridagi  uslubning  bir 

ko‘rinishi bo‘lib, firma faoliyati Э"tepadan tushirilgan" buyruqlar, yo‘l-yo‘riqlar va 

rasmiy qog‘ozlar asosida boshqariladi. Bunday korxonada tashabbuskorlikka emas, 

qog‘oz hujjatlarga ko‘proq e’tibor beriladi.

Demokratik  uslub.  Bunda  jamoaning  barcha  a’zolari  qaror  qabul  qilish 

jarayonida  ishtirok  etadi.  Jamoa  har  bir  a’zosining  fikri  inobatga  olinib,  ular 

umumiy ishga qandaydir hissa qo‘shayotganligidan qoniqadi. Bunday jamoalarda, 

odatda, odamlar o‘z ishlariga sadoqatli bo‘ladi. Rahbarning asosiy vazifasi jamoa 

a’zolarini tashabbuskorlikka yo‘naltirishdan iborat bo‘lib qoladi.

8.1- chizma

Do‘kon egasi

Yollangan xodim

Bo‘lim 

boshlig‘i

(menejer)

Bo‘lim 

boshlig‘i

(menejer)

Super-

market 

bosh 

menejeri

Yollangan xodim

Yollangan xodim

Yollangan xodim

Yollangan xodim

8.2- chizma

1.  Menejment deganda nimani tushunasiz?

2.  Menejerlar qanday kasb egalari? Ularning faoliyati haqida gapirib bering.

3.  Sizga maktabda “Navro‘z” bayramini   o‘tkazish topshirildi.  Siz ishni nimadan 

boshlab, nima bilan tugatgan bo‘lar edingiz? 

4.  Boshqarishning  asosiy  qoidalaridan  biri  “maqsad  —  harakat  yo‘nalishini 

aniqlaydi” degan qoidani qanday tushunasiz? Boshqaruvda nega maqsadlar 

shu darajada zarur?

5.  Maktab boshqaruvining tuzilmasini chizing va sharhlang.

6.  Har bir boshqaruv uslublarining afzallik va kamchilik tomonlarini ayting.

7.  Harbiy qismni boshqarish uchun qaysi usulni tanlagan bo‘lar edingiz? Nega?