Iqtisodiy bilim asoslari

FIRMANING SINISHI (BANKROTLIK)

Shunday qilib, har bir tadbirkorning eng katta muammosi aylanma mablag‘ning 

bir  maromda  aylanib  turishini  ta’minlashdan,  imkon  bo‘lsa,  uning  miqdorini 

ko‘paytirish  va  aylanishini  tezlatishdan  iborat,  deyish  mumkin.  Lekin,  ko‘p 

hollarda, uzoqni ko‘zlab ish tutmaslik oqibatida korxona o‘z aylanma mablag‘idan 

ajralib  qoladi.  Bunday  holatlarda,  keskin  chora-tadbirlar  ko‘rilmasa,  boshqa 

moliyaviy manbalar ishga solinmasa, korxonaning ishlab chiqarish faoliyati to‘xtab 

qolishi mumkin.

Ma’lumki, korxona mahsulot ishlab chiqaradimi, yo‘qmi, u ma’lum xarajatlar 

uchun mablag‘ sarflashga majbur. Shu bois, korxonada ishlab chiqarish jarayonining 

to‘xtashi, vaqt o‘tgan sari uning qarzga botishiga olib keladi. Qarzlar o‘sib shu 

darajaga boradiki, natijada, korxona bu qarzlarni to‘lash imkoniyatiga ega bo‘lmay 

qoladi. Bunday holatlarda korxona bankrot (“sindi”) deb e’lon qilinadi. Korxonaga 

tegishli mol-mulk sotuvga, odatda, kimoshdi savdosiga qo‘yiladi. Sotishdan tushgan 

pullar davlat va boshqa firmalar oldidagi qarzlarni qoplashga ishlatiladi.

Respublikamizda “Bankrotlik to‘g‘risida”gi qonun 1994- yilda qabul qilingan. 

Unda qarzlarini to‘lashga qodir bo‘lmagan korxonalarni “bankrot” deb e’lon qilish 

yo‘l-yo‘riqlari belgilangan.

Korxonalar,  firmalar  ta’sischilar  kengashi  qaroriga  ko‘ra  yoki  bankrot  deb  

e’lon qilingan taqdirda tugatilishi mumkin. Firmalarni tugatish firma nizomida 

va amaldagi qonunlarda ko‘zda tutilgan yo‘l-yo‘riqlar asosida amalga oshiriladi. 

Korxona tugatilayotgan paytda, uning davlat va boshqa firmalar hamda tashkilotlar 

oldidagi qarzlari to‘langandan so‘ng, qolgan mol-mulk va pul mablag‘lari ta’sischilar 

o‘rtasida korxona nizomida ko‘zda tutilgan tartibda taqsimlanadi. Korxona shahar 

(tuman)  hokimligi  tomonidan  tugatilishi  haqidagi  qaror  chiqqandan  keyingina 

tugatilgan hisoblanadi.