Iqtisodiy bilim asoslari

Qadriyatlar!
Miloddan avvalgi IV—III asrlardayoq mamlakatimiz hududida oltin, 
kumush, misdan draxma va tetradraxma deb nomlangan tangalar zarb 
qilina boshlangan. Bu pullar Termiz, Taxtasangin, Denov, Kampirtepa, 
Afrosiyobda olib borilgan arxeologik qazishmalar chog‘ida topilgan.
http:eduportal.uz

---

55
Ya’ni, an’anaviy to‘lov tizimiga muqobil, yangi to‘lov tizimlari yaratilishi 
kun talabiga aylanmoqda.
Bunday  muqobil  to‘lov    tizimlaridan  eng  qulaylari  –  bu  mobil 
telefonlar  vositasida  ishlaydigan  va  barcha  moliyaviy  talablarga  mos 
keladigan to‘lov tizimlaridir.
Bu  tizim  bo‘yicha  mijoz  tovar  yoki  xizmat  uchun  to‘lovni  amalga 
oshirish  uchun  naqd,  pul  o‘tkazish,  chek  yoki  plastik  kartadan  emas, 
balki o‘zining mobil telefonidan foydalanishi mumkin. 
Bunday tizimlarning vujudga kelishi va rivojlanishiga sabab ularning 
hammabopligi,  soddaligi  va  ishonchliligidadir.  Bu  esa  o‘z  navbatida 
ulkan  mobil  moliyaviy  xizmatlar  bozorining  vujudga  kelishiga  sabab 
bo‘lmoqda.
Bunday  tizim  vositasida  har  qanday  shaxs  bankda  maxsus  hisob 
raqami  o‘rniga  “elektron  hamyon”  deb  nomlanuvchi  elektron  hisob 
raqamida o‘z pulini saqlashi va tasarruf qilishi mumkin.
Mobil telefon oddiy muloqot va axborot vositasidan naqd va naqdsiz 
pulni  saqlash,  o‘tkazish,  qabul  qilish,  tovar  sotib  olish,  majburiy 
to‘lovlarni  va  ijtimoiy  to‘lovlarni  amalga  oshirish  vositasiga  aylanishi 
ham muqobil to‘lov tizimlarining xususiyatlaridandir.
O‘zbekistonda bu borada so‘nggi yillarda izchil sa’y-harakatlar amalga 
oshirilmoqda.  Xususan,  bu  sohaga  oid  qonunchilik  hujjatlari  qabul 
qilinmoqda  va  zarur  infratuzilmalar  shakllantirilmoqda.  Mobil  telefon 
orqali  kommunal  to‘lovlar  amalga  oshirilayotgani,  ayrim  xizmatlar 
uchun  pul  o‘tkazilayotgani  ham  muqobil  tizimlar  mamlakatimizda 
yo‘lga qo‘yilayotganini anglatadi.
Qadriyatlar!
“Pul  —  bu  qo‘lning  ki ri”,  “Pul  bo‘lsa,  changalda  sho‘rva”  kabi 
iboralarga o‘z munosabatingizni bil diring.
1. Plastik kartalar haqida nimalarni bilasiz? Ularning qog‘oz pullardan 
farqi va afzalliklari nimada?
2. Muqobil to‘lov tizimlariga ehtiyoj tug‘ilayotganligining sababi nimada?
3. Mobil telefonlarning to‘lov vositasi sifatida ishlatilayotganining sababi 
nimada deb o‘ylaysiz?
4. Oilangizdagi kattalardan mobil telefon orqali qanday to‘lovlarni amalga 
oshira olishlarini so‘rab biling.
http:eduportal.uz

---