Iqtisodiy bilim asoslari 8

Reklama
 
— ommaviy axborot vositalarida iste’molchilarga tovar haqida ma’lumot 
berish bilan ularning tovarga bo‘lgan talabini oshirishga qara tilgan tashviqot tadbiri.
TOVARNING SHTRIX KODI 
Tovarning shtrix kodi o‘ziga xos ma’lumot manbayi bo‘lib, undan tovarning qaysi 
davlatda tayyorlanganligini, qaysi korxona ishlab chiqarganligini va tovar haqidagi boshqa 
ma’lumotlarni aniqlab olish mumkin. 13 ta raqamdan iborat 8710335230431 shtrix kodning 
birinchi ikki raqami 87 — tovarning Niderlandiyada tayyor lan ganligini, keyingi 5 ta raqam 
10335 — tovar ishlab chiqarilgan fir maning bu mamlakatda ro‘yxatga olingan raqamini 
anglatadi. Keyingi 5 ta ra qam 23043 — tovar ning xususiyatlari ha qida ma’lumot beradi. 
Oxirgi raqam 1 esa tovar kodining nazorat raqamidan iborat. Tovarning kodi yordamida 
uning qalbaki yoki haqiqiy ekanligini quyidagi sodda arifmetik hisob-kitoblar yordamida 
bilib olish mumkin. Buni yuqoridagi tovar kodi misolida ko‘rsatamiz.
1) chapdan o‘ngga tomon juft o‘rinda turgan raqamlar qo‘shib chiqiladi: 
7 + 0 + 3 + 2 + 0 + 3 = 15;
2) hosil bo‘lgan natija 3 ga ko‘paytiriladi: 15 x 3 = 45;
3) toq o‘rinda turgan oxirgi nazorat raqamidan tashqari raqamlar qo‘shib chiqiladi:
8 + 1 + 3 + 5 + 3 + 4 = 24;
4) 2- natija bilan 3-natija qo‘shiladi: 45 + 24 = 69;
5) chiqqan sonning oxirgi raqami 10 dan ayriladi: 
10 — 9 = 1;
6) oxirgi natija tovar kodining nazorat raqami bilan bir xil bo‘lsa, tovar — haqiqiy, aks 
holda — qalbaki bo‘ladi.

---

71
70
71
1. Siz iste’molchi sifatida do‘kondan biror narsa sotib olayotganingizda tovar haqida 
qanday ma’lumotlarni bilishga haqqingiz bor?
2. Do‘kondan biror narsa sotib olganingizda beriladigan chekning siz uchun qanday 
ahamiyati bor?
3. Reklamaning siz uchun foydasi bormi? Reklamadan kim ko‘proq naf ko‘radi?
4. Biror-bir tovar qadog‘ida keltirilgan ma’lumotlarning to‘laligini tahlil qiling.
5. Tovar shtrix kodi nima uchun kerak?