“Iqtisodchilarning g'oyalari odamlar o'ylagandan ko'ra muhimroqdir. Darhaqiqat, dunyoni faqat ular boshqaradi Jon Meynard Keyns

Iqtisodiy resurslar va ishlab chiqarish omillari. Cheklangan resurslar va cheksiz ehtiyojlar.
Mumkin bo'lgan tovar va xizmatlardan qaysi biri ushbu iqtisodiy tizimda va ma'lum bir davrda ishlab chiqarilishi kerak?
Ishlab chiqarish resurslarining qanday kombinatsiyasi bilan, qanday texnologiyadan foydalangan holda mumkin bo'lgan variantlardan tanlangan tovar va xizmatlar ishlab chiqarilishi kerak?
Kimdan?
Tanlangan tovar va xizmatlarni kim sotib oladi, ularga pul to'laydi va undan foyda oladi? Jamiyatning ushbu tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishdan olingan yalpi daromadi qanday taqsimlanishi kerak?
Kishilik jamiyati oʻz taraqqiyotida turli iqtisodiy tizimlardan foydalangan va foydalanmoqda, ular orasida anʼanaviy, bozor, buyruqbozlik (yoki markazlashgan) va aralash iqtisodiyot mavjud.
An’anaviy iqtisodiyot avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan an’analarga asoslanadi. Bu an'analar qanday tovar va xizmatlar, kim uchun va qanday ishlab chiqarilishini belgilaydi. Tovarlar ro'yxati, ishlab chiqarish texnologiyasi va taqsimoti ma'lum bir mamlakatning odatlariga asoslanadi.

Jamiyat a'zolarining iqtisodiy rollari irsiyat va kasta bilan belgilanadi. Iqtisodiyotning bu turi bugungi kunda bir qancha yo'llar bilan saqlanib qolgan. texnik taraqqiyot katta qiyinchiliklar bilan kirib boradigan kam rivojlangan mamlakatlar deb ataladi, chunki u, qoida tariqasida, ushbu tizimlarda o'rnatilgan urf-odat va an'analarni buzadi.

Bozor iqtisodiyoti resurslarga xususiy mulkchilik va iqtisodiy faoliyatni muvofiqlashtirish va boshqarish uchun bozor va narxlar tizimidan foydalanish bilan tavsiflanadi. Nimani, qanday va kim uchun ishlab chiqarishni bozor, narxlar, xo‘jalik yurituvchi subyektlarning foyda va zararlari belgilaydi.
Ishlab chiqaruvchi xaridorning ehtiyojlarini qondiradigan va unga eng katta foyda keltiradigan mahsulotlarni ishlab chiqarishga intiladi. Iste'molchi qanday mahsulotni sotib olish va unga qancha pul to'lash kerakligini o'zi hal qiladi.
"Kim uchun?" Degan savol. eng yuqori daromadga ega bo'lgan iste'molchilar foydasiga hal qilinadi.
Bunday iqtisodiy tizimda davlat iqtisodiyotga aralashadi. Uning roli xususiy mulkni himoya qilish, erkin bozorlar faoliyatiga yordam beruvchi qonunlarni o'rnatish bilan qisqartiriladi.
Buyruqbozlik yoki markazlashgan iqtisodiyot buning aksidir bozor iqtisodiyoti... U barcha moddiy resurslarga davlat mulki bo'lishiga asoslanadi. Barcha iqtisodiy qarorlar qabul qilinadi davlat organlari markazlashtirilgan (direktiv) rejalashtirishni amalga oshirish. Har bir korxona uchun ishlab chiqarish rejasi nimani, qanday hajmda ishlab chiqarishni belgilaydi; qanday ishlab chiqarish masalasining yechimini belgilovchi muayyan resurslar, asbob-uskunalar, mehnat, materiallar va boshqalar ajratiladi; nafaqat etkazib beruvchilar, balki xaridorlar, ya'ni kim uchun ishlab chiqarish kerakligi ham ko'rsatilgan. Korxonaga resurslarni taqsimlash uzoq muddatli ustuvorliklar asosida amalga oshiriladi, buning natijasida mahsulot ishlab chiqarish jamiyat a'zolarining ehtiyojlaridan doimiy ravishda ajralib turadi.
Aralash iqtisodiyot davlatning tartibga solish roli va ishlab chiqaruvchilarning iqtisodiy erkinligini o'z ichiga oladi. Tadbirkorlar va ishchilar sanoatdan sanoatga hukumat ko‘rsatmalari bilan emas, balki o‘z qarorlari bilan o‘tadilar. Davlat monopoliyaga qarshi, ijtimoiy, fiskal (soliq) va boshqa iqtisodiy siyosatni amalga oshiradi, bu esa u yoki bu darajada mamlakat iqtisodiy o'sishiga va aholi turmush darajasini oshirishga yordam beradi.
Asosiy iqtisodiy sub'ektlar: uy xo'jaliklari, firmalar, davlat. Iqtisodiy aylanma. Bozor iqtisodiyoti subyektlarining roli. Davrada davlatning roli. Iqtisodiy maqsadlar iqtisodiyot sub'ektlari.