Iqtisod-moliya

17. Reproduktiv salomatlikni saqlashda  
soglom turmush tarzi
Reproduktiv salomatlik umumiy salomatlik kabi birinchi 
o‘rinda ovqatlanishga, irsiyatga, ekologiyaga va, shu bilan 
birga reproduktiv salomatlikni saqlashga doir xizmatlardan 
foydalanishga boqliq. JSSTni aniqlashicha reproduktiv salomat-
lik bu-faqatgina jismoniy sog‘lom bo‘lish, jinsiy organlar 
fiziologik jihatdan jinsiy hayotga tayyor bo‘lishigina emas, 
balki jismonan sog‘lom va ijtimoiy himoyalangan farzandlarni 
dunyoga keltirish jarayoni hamdir.
O‘zbekiston demokratik fuqarolar jamiyati bo‘lib, oila, 
ona lik va bolalikka tegishli tadbirlar qommlar asosida mustah-
kam langan, mustaqillik milliy g‘oyasi asosida reproduktiv 
salomatlikni asrashga qaratilgan jarayonlar takomillashtirilgan 
har tomonlama sog‘lom avlodni tarbiyalash-mamlakatirnizning 
eng yuksak vazifalaridan biri. Sog‘lom avlodni tarbiyalashning 
konseptual yo‘nalishlari deganda quyidagilarni nazarda tutish 
kerak:

---

108
birinchidan,  bir maqsad sari ya’ni, sog‘lom avlodni 
tarbiyalash maqsadida oila va jamiyat salomatligini oshirishni 
umumlashtirish;
ikkinchidan, har bir inson tushungan holda o‘z sog‘lig‘i va 
avlodini sog‘lig‘ini asrashga harakat qilish haqida ko‘rsatmalar 
ishlab chiqish;
uchinchidan, jismonan ojiz, ruhiy zaif tug‘ish yoshidagi 
ayollar bilan sog‘lom farzand ko‘rolmasligi to‘g‘risida 
sog‘lomlashtirish ishlarini olib borish;
to‘rtinchidan, otalar sog‘lig‘i, bu maqsadda erkaklarning 
qoni toza bo‘lishi, jismonan va ruhan sog‘ bo‘lishiga erishish;
beshinchidan, har tomonlama sog‘lom oila, bu maqsadda 
sog‘lom oila muhiti-bola va ota-ona bir-birini tushuna olishi, 
barcha oila a’zolarini hurmat qilishi, yosh oilalar, moddiy 
yordamga muhtoj oilalarni davlat tomonidan beriladigan 
yordamni oshirish.
2009-yilda Prezidentimiz tomonidan 2009-yil 13-aprelda 
qabul qilingan PQ- 10/96 sonli “Ona bola sog‘lig‘ini 
muhofaza qilish, sog‘lom avlodni shakllantirishga qaratilgan 
chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorida aholining reproduktiv 
salomatligini saqlash, sog‘lom ona sog‘lom bola tamoyillariga 
amal qilish, ona va bola sog‘lig‘ini mustahkamlash, sog‘lom 
oilani shakllantirish, farzandlarni sog‘lom, barkamol qilib 
yetishtirish g‘oyalariga qaratildi.
Sog‘lom avlodni tarbiyalash g‘oyasi O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 32 - sonli 25 
yanvar  2002-yildagi  “Xotin-qizlar  va  o‘sayotgan  avlod 
sog‘lig‘ini mustahkamlash bo‘yicha qo‘shimcha tadbirlar 
to‘g‘risida” qarorida o‘z ifodasini topgan. Unda aholining 
tibbiy madaniyatini ko‘tarish, xotin - qizlar salomatligini 
mustahkamlash, sog‘lom bolalar tug‘ilishi va tarbiyalanishi 
uchun sharoit yaratish, oilada sog‘lom muhitni shakllantirish 
kabi tadbirlar bajarish ko‘zda tutilgan.

---

109
Hukumatning ushbu hujjatlarida asosiy yo‘nalish 
sifatida aholini reproduktiv salomatligini muhofaza qilish 
sistemasini rivojlantirish ko‘rsatilgan. Xotin - qizlar sog‘lig‘ini 
mustahkamlashga asosiy e’tibor berilgan va quyidagi vazifalar 
belgilangan:
- fertil yoshdagi ayollarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish orqali 
xotinqizlarni reproduktiv salomatligini muqofaza qilish;
- chekka tog‘ va cho‘l hududlarida aholining sotsial tibbiy 
ko‘rigi sistemasini rivojlantirish;
-  barcha o‘smir qizlarning psixologik ko‘rikdan o‘tkazish;
- yoshlarni sog‘lom oila qurishga tayyorgarligini oshirish 
maqsadida barcha nikohdan o‘tadiganlarga tibbiy ko‘rikdan 
o‘tish imkonmi yaratish;
- yangi tug‘ilgan va emizikli bolalarni rivojlanishi maxsus 
dasturga binoan tibbiy ko‘rikdan o‘tgan oilalarga profilaktik va 
dovolash yordamini ko‘rsatish.
- chekka hududlarda fertil yoshdagi xotin - qizlarni 
reproduktiv salomatligini tibbiy va demografik tadqiq qilish.