«iqtisod-moliya»

1.3. Xodimlarni boshqarish strategiyasi
Chet el tajribasida personal muammolarini hal qilishga doir ikkita asosiy yondashuv mavjuddir. Birinchi yondashuv diqqat e’tiborni shunga qaratadiki, «Inson resurslarini boshqarish» mazkur muammoni hal qilishning strategik jihatlarini, shu jumladan, ijtimoiy rivojlantirish masalalarini qamrab oladi, «personalni boshqarish» esa, ko‘proq kadrlar bilan operativ ish olib borishga taalluqlidir, (1.13-chizmaga qarang). Ikkinchi yondashuv shunga asoslanadiki, «inson resurslarini boshqarish» avvalo mehnat va bandlik sohasidagi munosabatlarni davlat yo‘li bilan tartibga solish masalalariga, «personalni boshqarish» esa, korxona darajasidagi mehnat munosabatlariga qaratilgan.

Faoliyat sohasi	Nimaga	Tipik vazifalar	Bajarilishi
	yo‘naltirilgan?		haqida kimga
			ma’lum qilinadi?

77

•  resurslarni	•  global;	•  inson resurslarini	•  korporatsiya
boshqarishda	•  uzoq	rejalashtirish;	prezidentiga;
(strategik jihat);	muddatli,	•  alohida qobiliyat­li­lar­ni­	•  korporatsiya
•  personal bilan	butunlay yangi	rivojlantirish va malakani	vitseprezidentiga
ishlash (tezkor	vazifalarni hal	oshirish;
faoliyat).	qilishga;	•  firmaning umumiy
	•  ma’muriy	harajatlari strategiyasi
	aralashuvni	doirasida personalga
	talab	qilinadigan harajatlarni
	qiladigan,	rejalashtirish va hokazo;
	kundalik	•  kadrlarni tanlash va joy-
	muammolarni	joyiga qo‘yish;
	hal qilishga.	•  mehnat sabablarini bosh­
		qarish. Xavfsizlik texnikasi­
		holatini nazorat qilish.

1.13-chizma. Inson resurslarini boshqarish

sohasidagi faoliyat chizmasi
Kadrlarni boshqarishni tashkil etishning tarkibiy tuzilishi



1.14-chizma. Kadrlarni boshqarish bazaviy atamalari mazmunining nisbat chizmasi.
Personalni boshqarish (personal menejmenti) bu korxona / firma/ darajasida ishchi kuchi potensialining normal rivojlanishi, amal qilishi va undan samarali foydalanishda o‘zaro bog‘langan tashkiliy-iqtisodiy va ijtimoiy chora-tadbirlar tizimidir. Bu fikrni misol bilan tushuntiramiz, (1.14-chizmaga qarang).
Inson resurslarini boshqarish tajribasining o‘ziga xos eng asosiy elementlari quyidagilardir:

78

— band bo‘lgan xodimlarni tanlash, yollash va trenning sifatiga e’tibor qaratish;
— hamkorlik va qabul qilingan qarorlarni amalga oshirishda qulay muhit yaratish uchun guruhiy mehnat usullarini tatbiq etish;
— kadrlarni boshqarish;

— inson resurslarini boshqarish;

— xodimlarni vertikal boshqarish, «kadrlar» uchun alohida vazifadir;
— kadrlar bo‘limida markazlashgan kadrlar vazifasi;

— mutaxassislarni rejalashtiradi, asoslab beradi va h.k;

— muntazam rahbarlar mehnatini boshqaradi;

— kadrlarni rejalashtirish-ishlab chiqarish oqibatini reja­ lashtirish demak, bunga javob, ikki tomonlama munosabat;

— maqsad-kerakli o‘rinlarda va kerakli vaqtda kerakli kishilar borligini ta’minlash va ortiqcha kishilarni ozod qilish. Bandlar — ishlab chiqarish omillari bo‘lib, ular «shaxmat shaklida joylashtiriladi»;
— kadrlar siyosati iqtisodiy va ijtimoiy hamkorlik o‘rtasida murosa-madora o‘rnatishga qaratilgan. Gorizontal boshqarish va barcha resurslar to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilish, buyruqni vaqtida bajarishga e’tibor berish;
— muntazam boshqarishda markazlashmagan kadrlar vazifasi. Boshqaruv bo‘linmalarining barcha resurslarini boshqarishga va maqsadga erishishga javob beradi. Personal bo‘yicha mutaxassislar muntazam menejerni qo‘llab-quvatlaydi;
— inson resurslarini rejalashtirish korporativ rejalashtirishga to‘liq qo‘shilib ketgan, bu aloqa ikki tomonlamadir;
— maqsad-mavjud inson resurslarini, malaka va poten­ siallarini­ kompaniyaning strategiyasi va maqsadlariga muvo­ fiqlashtirish.