Iplarni oxorlash jarayonida chiqindi nuqsonlari va ularni kamaytirish yóllari oxorlash jarayonning unumdorligi

O’rtа chiziqli zichliкli pахtа iplаri uchun

I

№	Коmpоnеntlаr	miqdоri
1	kаrtоshка кrахmаli	65 кg
2	sul’fаt кislоtа	1,3 l
3	ishqоr	0,7 l
4	sоvun	2 кg
5	glitsеrin	1 l
6	suv	930 l
7	tаyyor оxоr hаjmi	1000 l

II

№	Коmpоnеntlаr	miqdоri
1	PVS	55 кg
2	suv	945 l
3	tаyyor оxоr hаjmi	1000 l

III

№	Коmpоnеntlаr	miqdоri
1	КMS	40 кg
2	suv	960 l
3	tаyyor оxоr hаjmi	1000 l

I va II retseptlarda har xil to‘yingan kraxmalli ohorlangan 25 - 18,5 teks chizikli zichlikli iplardan turli xil strukturali gazlama ishlab chiqarish mumkin. Kraxmal va xloramin ishlatib tayyorlanadigan ohorni qaynatish quyidagicha bo‘ladi. 25-30°С isitilgan suvga kraxmal solinadi va 5-10min qushib aralashtiriladi. Keyin 3-5l iliq suvga 30-40°С аралаштирилган хлорамин солинади. Qisqa vaqt aralashtirilgach buo’ ochiladi va xloramin reaksiyasi tugaguncha 40-45min qaynatiladi. Agar ohorga kaliy yod kraxmalli kog‘oz botirilsa, u xloramin bo‘lsa ko‘karadi, agar bulmasa rangi o‘zgarmaydi. Xlorga nisbatan reaksiya yuqolsa oxor ishlatishgs tayyor hisoblanadi [35].

Modifikatsiyalangan kraxmaldan tayyorlangan oxor turi va tarkibi juda oddiydir. Chizikli zichligi 25-18,5 teks iplarni oxorlashda ming litr tayyor oxorga 45-60 kg modifikatsiyalangan kraxmal qushiladi. Qozonda 400-500 l suv qo‘yiladi va aralashtirgichi ishlatib talab qilingan modifikatsiyalangan kraxmal solinadi. Aralashma 10 minut aralashtiriladi. Hamirchalar yuqolgach kerakli xajmda suv ko‘yiladi. Bug’ ochilib, jami hajm 95°С haroratga qizdiriladi. Qaynatgandan keyin, 1-2minutda keyin qaynatish tuxtatiladi ohor iste’molga tayyor hisoblanadi.
Oxorni har xil retseptlar bilan qaynatishda oxor komponentlarining hajmiga, harorat rejimiga va qaynatish vaktiga nihoyatda rioya qilish shart. Tayyor oxor tarkibida solinadigan materiallar sifati katta ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun, oxor tayyorlashdan oldin hamma materiallarning asosiy ko‘rsatkichlari tekshirilishi kerak.Agar ko‘rsatkichlar standart talabiga javob bermasa, materialni maxsus ko‘rikdan so‘ng ishlatish mumkin [36].
Oxorga botirishda tanda polotnosi zichligi, tanda tavsiflari, oxor yopishkokligi, siqish shartlari kiradi. Pnevmomexanik yigiruv usulida olingan ip shu chiziqli zichlikdagi halkasimon yigiruv mashinalarida olingan ipga nisbatan 15% ko‘p ohor shimadi.
Yelimlashga tanda polotnosi zichligi ancha ta’sir ko‘rsatadi. Tandaning katta zichligida yelimlash turli iplarda ularning oxorga botirilishdagi xolatiga qarab o‘zgarib turadi, buning natijasida past urta yelimlash hosil bo‘ladi. Atlas 5/2 o‘ralishli mato tanda buyicha 1 sm ga 37 ipga ega. Yelimlash qozonida 1sm 36 ip to‘g‘ri keladi. 50teks ip 0,4/10-2sm diametrga ega, bu 36 ip uchun 0,52sm tashqil etadi. Bunday shartlarda ohor eritmasini alohida iplar orasiga singish qiyin. Iplar urtasidagi ideal masofa taxminan ip diametriga teng bo‘lishi kerak. Bu holda buncha ohorlash uchun tanda polotnosini ikki qismga bo‘lib erishishi mumkin.
Yoqori unumli to’quv dastgohlarda mukammal natijalar faqat ipga ishlov berish va tayyor to‘qima ishlab chiqarishda ip ohorlanish orqali unga tegishli bo‘lgan himoyalovchi qoplamaga tolalarni yelimlash va xom ipning silliq yuzasini olish imkonini borligi sharoitidagina (kompleks iplar uchun elementar iplarni yelimlash orqali) erishish mumkin.Quyidagi 12-rasmda yelimlash usulida oxorlashni texnologik sxemasi keltirilgan.