Iplarni oxorlash jarayonida chiqindi nuqsonlari va ularni kamaytirish yóllari oxorlash jarayonning unumdorligi

G * 1000
К= , кg(7)
100-W
bunda:W - yelimlash moddasi namligi , %.

Oxorlash mashinasida va yelim qozonidagi quyuq oxop qoldig‘ini topib tog‘orada kondensat bilan aralashuv darajasini aniklash mumkin. Agar aralashuv 5% dan oshsa qaynatishda to‘yinganlik oshganligini bildiradi. Oxop reaksiyasi zararsiz bo‘lishi kerak. Bunday ohor saqlashga chidamli bo‘ladi. O‘simliklar oilasiga mansub tolalardan olingan tanda iplarini oxorlashda kam ishqorli reaksiya, jun tandalar va tabiiy ipak tandasi uchun kam nordon reaksiya tavsiya etiladi. U holatda ham bu holatda ham oxorni zararsizlantirishga to‘g‘ri keladi.

Kraxmalni aralashtirish tengligi quyidagi usul bilan aniklanadi: 500 ml suvga 5-6 g ohor qushiladi. Oxorning quyukligi buzilib kam aralashgan va og‘irrok kraxmal bo‘lakchalari tubiga cho‘kadi, mayda bo‘lakchalar suvga qushiladi, qisman osilgan holatda qoladi. Bu mayda bo’lakchalarni shartli ravishda kraxmalga qushilgan hisoblanadi, kraxmalning aralashish darajasi bilan xarakterlanadi. Oxorlash mashinasi oxor tog‘orasidagi xloraminli ohorning kraxmal bilan qushilish darajasi 90-95% bo‘lishi shart. Bu oxor kattaligi buyicha kraxmal donlarining bir xilligidan dalolat beradi va qushilish tengligiga guvohlik beradi.
Oxorning qisman tola tarkibiga kirishi va ip yuzasiga qoplam hosil qilishi natijasida, ohorlangan iplarning vazni oshadi. Vaznning oshishi yumshoq tandaga nisbiy foizlarda ifodalanib ohorlanish miqdori deb ataladi. Oxor mikdori tolali material turiga, ipning chizikli zichligiga va uning toblanishiga, gazlamaning kirishishiga va zichligiga, nihoyat ohorlash materiallariga bog’liq [40].
To‘quv dastgohida ip qancha ko‘p ta’sir olsa, oxorlanish miqdori foizi shuncha ko‘p ip yuzasida qoplama hosil qilishi kerak. Ip kancha ingichka bo‘lsa, oxorlanish miqdori shuncha ko‘p, toblanish ko‘p bo‘lsa ohorlanish miqdori kamayadi, gazlama zichligi oshishi bilan ohorlanish miqdori ko‘payadi.
Oxor sifati uni tashqi ko’rinishi va fizik-kimyoviy xususiyatlariga qarab aniqlanadi. Oxorni tashqi ko’rinishi bo’yicha tiniq va mayda bo’lakchalarsiz bo’lishi kerak. Oxorning fizik-kimyoviy xossasini tekshirishda oxor tarkibining reaksiyasi tekshiriladi. Unda reaksiya neytral bo’lishi kerak.
Oxorlash jarayoniga quyidagi talablar qo’yiladi: ip tolalarini o’zagiga pishiq qilib yopishtirish; ipni silliq sirtli qilish;jarayon davomida iplarni cho’zilishi belgilangan me`yordan oshmasligi va iplarda plastik cho’zilish hosil bo’lmasligi kerak;chiqindi miqdori kam bo’lishi kerak;to’quv g’altagiga maksimal miqdorda ip o’ralishi va u dastgoh konstruktsiyasiga mos kelishi kerak; tanda g’altagini saqlash joylarida iplarni fizik -mexanik xususiyatlari o’zgarmasligi kerak;
Oxorga quyiladigan talablar:
-tarkibida yopishqoq moddalar bo’lishi kerak, oxor ma`lum miqdorda
quyuq bo’lishi va qurigandan keyin ipning sirtida plyonka hosil qiluvchi xossaga ega bo’lishi kerak;
-tayyor oxor rangsiz tiniq modda bo’lishi kerak;
-to’quv dastgohida tanda iplarida ohor plyonkalari titilib, tushib ketmasligi kerak.
-oxor to’qimadan tez va yengil yuvilishi kerak;
-oxorga ishlatiladigan xom ashyolar arzon bo’lishi va tanqis bo’lmasligi kerak.
-oxor bilan ip kimyoviy reaksiyaga kirishmasligi kerak.