Ipakchilik va

0 ‘Z B E K IS T 0 N   PIL L A C H IL IG IN 1N G   TARIXI  VA

 

U N IN G   A S O SC H IL A R I

Tayanch  iboralar: 

ipakchilik,  tabiiy  ipak,  pilla,  ipak xomashyosi,  gazlama,

 

ipak qurtining turlari,  ingichka  tola,  tut daraxti,  tut bargi.

M iloddan  aw aig i  II  asrda  pillachilik  K oreyaga  va  u  yerdan 

esa  IV  asrda  Y aponiyaga,  Eronga  va  0 ‘rta  Osiyoga  ham   o ‘tdi. 

Qaysi  m am la k a t  b o 'lm a s in ,  bu  m av ju d o tn i  o ‘z  ch eg arasid an  

tashqariga olib chiqib ketishlariga qarshi qo‘yi!gan barcha choralarga 

qaram ay, pillachilik turli y o ‘llar bilan sekin-asta boshqa davlatlarga 

ham   tarqala  boshladi.  VI  asrda  V izantiya  im peratori  Y ustinian 

bir  qancha  kishini  ipak  qurti  tuxum ini  olib  kelish  uch u n   josus 

sifatida Xitoyga j o ‘natadi.  Ikki  darvesh  (rohib)  ipak quiti tuxum ini 

m ax sus  ish la n g a n   h a ssa   ic h ig a   y a s h irg a n   h o ld a   X o ‘ta n d a n  

Y unonistonga olib boradi va tezda  imperiyaga ipakchilik tarqaladi.

Pillachilik Turkiyada  ham  VI  asrda  rivojlana borganligi  haqida 

m a ’lu m o tlar  bor.  A .M iro n ov n ing   (1931)  yo zishicha,  VI  asrda 

F arg‘onaga  kelgan  ikki  kishi  o ‘zi  bilan  birga  u  yerdan  ipak  qurti 

urug'i  va  pilla olib,  K onstantinopolga  ketadi.  U   yerdan  pillachilik 

Janubiy  O vro‘pa  va  K ichik  Osiyo  m am lakatlariga  tarqaladi.

A .Tixom irov Y evropada  «serikum»  (ya’ni  «ipak»)  atam asining 

kelib  ch iq ish in i  h am   X itoy  s o ‘z  o 'z a g i  «sir»dan  olingan  deb 

hisoblaydi.  Darvoqe, inglizcha «seriko» (serikalral) so'zi «ipakchilik» 

dem akdir.  0 ‘z -o ‘zidan m a ’lum ki, serisin (ipakning yelim m oddasi) 

so ‘zi  h a m   o ‘sha  term in lar  bilan  bog‘liq.  Ipak  q urti  shu  tariqa 

Y unonistondan  M isrga va  u   yerdan  arablarga,  VII  asrga  kelib  esa 

Afrikaning  shim oliy  qirg‘oqlariga  yetib  boradi.  Pillachilik  sekin- 

asta  Yevropa  q it’asiga  h am   o ‘tdi.  Bu  h u n ar  VII  asrda  M isrdan 

Ispaniyaga,  u  yerdan  X  asrda  G erm aniyaga,  X III  asrda  G retsiya- 

dan  Italiyaga,  X IV  asrda  Fransiya,  Shvetsariya,  Belgiya,  XV asrda 

Avstriya,  Vengriya  m am lakatlariga  tarqaladi.  (Trudov,  1942).

XVI asrga kelib, A m erika qit’asining A Q SH ,  Braziliya,  M eksika 

m am lakatlariga  ham   yetib borgan.  Lekin Amerika qit’asida bu kasb 

faqat  IX  asrlardagina  rivoj  topdi  (Sh.Abduqodirov,  1980).

---

•( i'arbiy Yevropaga piilachilikning tarqalishida arablam ing katta 

hlWdxi  bo'lgan»,  —  d eb  yozadi  A .Tixom irov.  U lar  o ‘sha  bosib 

iilyiin  Joylarda  bu  kasbni  tarqatdi.  Y evropa  m am lakatlari  ichida 

(iIII.k  lulik,  ayniqsa,  Ita liy a d a   yaxshi  rivoj  topdi.  X V III  asrning