|
2022-yildagi soliq tushumlari va 2023-yildan soliq maʼmurchiligiga joriy etiladigan oʻzgarishlar yuzasidan maʼlumot:
Sohani raqamlashtirish va tadbirkorlik subyektlarining faolligi hisobiga 2022-yilda soliq organlari tomonidan respublika boʻyicha 148,4 trln soʻm soliq tushumlari taʼminlandi. Bu 2021-yilga nisbatan (20,4 trln soʻm) 16% koʻp.
Jumladan, soliq turlari kesimida, mol-mulk soligʻidan 4 trln soʻm oʻtgan yilga nisbatan 63%, yer soligʻidan 5,3 trln soʻm oʻtgan yilga nisbatan 30%, aylanmadan olinadigan soliqdan 2,5 trln soʻm oʻtgan yilga nisbatan 52%, qoʻshilgan qiymat soligʻidan 32,8 trln soʻm oʻtgan yilga nisbatan 28%, jismoniy shaxslar daromad soligʻidan 24,3 trln soʻm toʻlangan va oʻtgan yilga nisbatan 28 % ga oʻsish qayd etildi.
Hududlar kesimida tahlil qilinsa, Toshkent shahrida 21,3 trln soʻm, Fargʻona viloyatida 4,3 trln soʻm, Samarqand viloyatida 4,2 trln soʻm, Buxoro viloyatida 3,2 trln soʻm, Qoraqalpogʻiston Respublikasida 2,4 trln soʻm, tushumlar taʼminlangan boʻlib, qolgan qismi boshqa hududlar hissasiga toʻgʻri keladi.
97% soliqlar ixtiyoriy toʻlab berildi.
Qoʻshilgan qiymat soligʻi toʻlovchilari soni 2023-yil 1-yanvar holatiga 175 ming 604 taga yetib, oʻtgan yilga nisbatan 32 ming 693 ta koʻpaygan.
Soliq solish boʻyicha qonunchilikka kiritilgan asosiy yangiliklar 2023-yil 1-yanvardan qoʻshilgan qiymat soligʻi stavkasi (QQS) 15% dan 12% gacha pasaytirildi. Shu sanadan barcha realizatsiyalarda QQS stavkasi 12% koʻrsatilishi lozim.
Qoʻshilgan qiymat soligʻi salbiy farq summasini qoplash yuzasidan kameral soliq tekshiruvini oʻtkazish muddati 60 kundan 30 kungacha qisqartirildi. Shu bilan birga QQS toʻlovchining guvohnomasi vaqtincha toʻxtatilganda hisobga olinmagan QQS summasi keyinchalik guvohnomaning amal qilishi tiklanganida, haqiqatda olingan tovarlar (xizmatlar) boʻyicha toʻlangan summa soliq toʻlovchida va uning xaridorlarida guvohnomaning amal qilishi toʻxtatib turilgan sanadan hisobga olinadi.
Aylanmadan olinadigan soliqning amaldagi 4% dan 25% gacha belgilangan stavkalari unifikatsiya qilinib, 4% miqdoridagi yagona stavka belgilandi. Bunda ayrim soliq toʻlovchilar uchun Soliq kodeksida belgilangan 3, 2 va 1 foizli stavkalar saqlanib qoldi.
Tadbirkorlik subyektlariga aylanmalaridan kelib chiqib soliq toʻlashda yengilliklar berildi. Xususan, tadbirkorlar ixtiyoriy asosda jami daromad summasi 500 mln soʻmdan oshmaganda yiliga 20 mln soʻm, 500 mln soʻmdan oshganda – yiliga 30 mln soʻm qatʼiy belgilangan summani toʻlashga oʻtishni tanlashga haqli. Bunda yillik summa teng ulushlarda har oyda, kalendar oydan keyingi oyning oʻn beshinchi kunidan kechiktirmay toʻlanadi. Mazkur soliqni toʻlashga oʻtish uchun keyingi oy boshlanishidan 10 kun oldin, 2023-yil 1-yanvardan oʻtish uchun esa 25-yanvardan kechiktirmay xabarnoma taqdim etishlari lozim. Yangi tashkil etilgan soliq toʻlovchilar davlat roʻyxatidan oʻtishda qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlashni tanlashga haqli.
Qatʼiy belgilangan summada soliq toʻlovchilarning dividendlar tarzida olinadigan daromadlariga soliq solinmaydi va aylanmadan olinadigan soliq hisobotini taqdim etmaydi.
2022-yil 1-sentyabrdan foyda soligʻini toʻlashga oʻtgan jami daromadi 10 mlrd soʻmgacha boʻlgan soliq toʻlovchilarga 2023-yil 7,5% stavkada bir yil davomida, jami daromadi 10 mlrd soʻmdan oshganlarga ikki yil davomida 7,5% stavkada foyda soligʻini toʻlash huquqi berilmoqda.
Xulosa o'rinida shuni aytish joizki, soliqlar davlat byujetida muhim ahamiyat kasb etadi. Hech bir davlat o'zini siyosiy tashkiloti sifatida soliq tushumisiz amalga oshira olmaydi. Soliqlarning vazifalari Iqtisodiyotini tartibga solish, YaIMning bir qismini qayta taqsimlash va shu orqali iqtisodiyot tuzilishini o'zgartirish, aholini ijtimoiy himoyalash kafolatini ta`minlashda bevosita ishtirok etish, ishlab chiqarishni rivojlantirishga, moliyaviy va mehnat resurslaridan foydalanishga rag`batlantiruvchi ta`sir ko'rsatishdir. QQSning ahamiyati shundaki, tashqi va ichki iqtisodiy faoliyatni tartibga solishdagi muhim davlatning moliyaviy instrumеntlaridan biri bo'lib, asosan davlat byujetini boyitadigam murakkab to'lov turidir
Do'stlaringiz bilan baham: |
