Investitsion faoliyat

O’zbekiston Respublikasida investitiyalarni moliyalashtirish manbalarining 
tarkibi (jamiga nisbatan % hisobida)
33
 
T/p  Manbalar 
2006 y.  2007 y.  2008 y.  2009 y.  2010 y. 
 
Jami investitsiyalar 
100 
100 
100 
100 
100 
1. 
Markazlashgan 
investitsiyalar, shu jumladan 
23,4 
22,5 
20,1 
20,0 
20,1 
1.1  Byudjet mablag’lari 
12,7 
10,7 
9,0 
8,9 
8,1 
1.2  Byudjetdan tashqari fondlar 
mablag’lari 
4,7 
6,9 
6,1 
7,6 
7,6 
1.3  Hukumat kafolati ostida jalb 
6,0 
5,0 
5,0 
3,5 
4,3 
- 59 -1321/3/2014                                                 
33
 O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining yillik byulettenlari ma’lumotlari asosida tuzilgan. 
Manba: //Birja,Ekspert – 2011 №5. 49-53 bet. 

---

 
 
- 60 - 
qilingan kreditlar 
2. 
Markazlashmagan 
investitsiyalar, shu jumladan 
76,6 
77,5 
79,9 
80,0 
79,9 
2.1  Korxona mablag’lari 
48,7 
48,3 
47,6 
43,6 
36,3 
2.2  Tijorat banklari mablag’lari 
2,9 
3,4 
3,1 
7,9 
5,2 
2.3  To’g’ridan-to’g’ri xorijiy 
investitsiyalar va kreditlar 
13,2 
14,1 
17,8 
25,8 
27,9 
2.4  Aholi mablag’lari 
11,8 
11,7 
11,3 
10,8 
10,6 
Investitsiyalarni 
moliyalashtirish 
manbalarini 
shakllantirish 
ularni 
mablag’lar  bilan  ta’minlanishi  borasida  davlat  tomonidan  chora-tadbirlarning 
ko’rilishi  ularni  amalga  oshirish  uchun  yetarli  shart-sharoit  yaratishga  yordam 
bermoqda.  Davlat  tomonidan  investitsiyalar  loyihalarini  amalga  oshirish  uchun 
berilgan  imtiyozlar,  iqtisodiy  siyosat  olib  borishda  soliqqa  tortish  bazalarining 
bosqichma-bosqich  kamaytirib  borilishi  korxonalarning  shaxsiy  aylanma 
mablag’larini  oshirishga  hamda  ular  orqali  investitsiyalsh  jarayonlarini  yanada 
jadallashtirishda  katta  rol  o’ynaydi.  Natijada,  moliyalshtirish  manbalari  bo’yicha 
kapital  qo’yilmalar  umumiy  tarkibida  korxonalarning  o’z  mablag’lari  hisobiga 
moliyalashtiriladigan investitsiyalarning ulushining o’sishi ta’minlandi. 
Mintaqalarda  investitsiya  loyihalarini  moliyalashtirishda  ichki  resurslardan 
foydalanish  samaradorligini  oshirishda  quyidagilarni  amalga  oshirish  maqsadga 
muvofiq: 
  Tijorat  tuzilmalarini  kafolatga  bo’lgan  talabini  ta’minlash  maqsadida 
kafolar-garov jamg’armalari tizimini shakllantirish lozim; 
  Investitsion  loyihalarni  moliyalashtirish  uchun  qo’shimcha  moliyaviy 
manbalarni jalb qilish maqsadida moliya sanoat guruhlarini tashkil etish jarayonini 
faollashtirish; 
  Aholi  bo’sh  pul  mablag’larini  jalb  qilish  maqsadida  qimmatli  qog’ozlar 
bozorini yanada rivojlantirish, turli qimmatli qog’ozlarni muomalaga chiqarilishini 
kengaytirish (masalan, uy-joy sertifikatlari va uy-joy obligatsiyalari); 

---

 
 
- 61 - 
  Investitsion  loyihalarni  qo’shma  (ulushi)  davlat-tijorat  moliyalashtirish 
amaliyotini kengaytirish; 
  Ishlab  chiqarishni  tuzilmaviy-tenologik  qayta  qurishni  jadallashtirish 
maqsadida  markazlashgan  kredit  resurslarining  bir  qismini  tez  qoplaydigan 
investitsion loyihalarni moliyalashtirishga qaratish; 
  Investitsion  loyihalarni  sifatini  ko’tarish  hamda  shu  bilan  birga,  ushbu 
loyihalar  kapital  qo’yilmalar  samaradorligi  talablariga  mos  kelishi  maqsadida 
tijorat  asosida  doimiy  ravishda  faoliyat  yuritadigan  investitsion  loyihalar 
ko’rgazmasini (o’ziga xos birja) tashkil etish. 
Respublika  iqtisodiyotining  ustuvor  tarmoqlarida  mintaqalarda  investitsiya 
loyihalarini amalga oshirishning zaruriyati quyidagilar bilan izohlanadi: 
1.  Ishlab  chiqarish  quvvatlarining  jismoniy  va  ma’naviy  eskirganligi,  ularni 
qayta tiklashga yoki texnik jihatdan qayta jihozlashga yoki umuman yaxshilashga 
oid bo’lib, qolganligi; 
2.  Sanoat tarmog’ida moddiy-texnika bazasining o’ta pastligi va ko’pgina zarar 
ko’rib ishlaydigan korxonalarning mavjudligi; 
3.  Respublika  milliy  daromadida  jamg’arish  bilan  iste’mol  o’rtasidagi 
nisbatning  iste’mol  tomonga  ko’plab  sarflanayotgani  va  jamg’arishning 
investitsiya manbai sifatida kamayib borayotganligi; 
4.  O’zbekistonning  tabiiy  boyliklarga  boyligi  va  bu  yerga  ko’plab  qayta 
ishlovchi korxonalarni qurish imkoniyatining mavjudligi; 
5.  Aholi sonining o’sib borayotganligi (mehnat resurslari) va kichik zamonaviy 
ixcham  korxonalarni  barpo  etish,  ularni  mehnat  resurslarining  manbai  bo’lmish 
qishloqqa yaqinlashtirish zarurligi; 
6.  Respublika eksportida xom ashyo salmog’ini kamaytirish va ko’plab tayyor 
mahsulotlar chiqarish imkoniyatiga ega bo’lmish zarurligi va boshqalar. 
Shu o’rinda aytish mumkinki, tarmoqlararo investitsiya salohiyatini oshirish 
va  investitsiya  loyihalarini  samarali  o’zlashtirish  orqali  rivojlangan  bozor 
iqtisodiyotini  barpo  etish  bilan  bog’liq  ko’pgina  vazifalarning  hal  etilishiga 
muvaffaq bo’linadi. 

---

 
 
- 62 - 
16-rasm