Инвестиция жараёнларининг мазмуни ва асосий босқичлари

Bir vaqtning o’zida multiplikatsion jarayon investitsiya resurslarini 

harakatga keltirib, ishlab chiqarish faolligini kengaytiradi, ilgariga 

qaraganda ko’proq mahsulot, daromad yaratiladi. Ular yana qaytadan 

iste’mol qilinadi va investitsiyaga ajratiladi. Shunday tarzda ilgariga 

qaraganda ko’proq daromadning investitsiyaga aylanishi ishlab 

chiqarishning uzluksiz kengayib borishini ta’minlaydi. 

---



Bu koeffitsiyent endogen omillar miqdori 

o’zgarishining investitsiyalar hajmi 

o’zgarishiga nisbatini ko’rsatadi. Uni 

hisoblashda quyidagi formuladan 

foydalaniladi: 



М=Δ R/Δ I    

bu yerda, 



ΔR – natijaviy (endogen) omilning o’zgarishi; 



Δ I –investitsiyalar hajmining o’zgarishi. 

---



Multiplikatsiya samarasi bilan akselerator samarasi o’zaro bog’liq. 

Investitsiyaga talabning oshishi natijasida tizimning kengayish 

jarayoni multiplikator deb atalsa, daromad oshishi natijasida 

investitsiyalarning o’zgarishi akselerator samarasi deb nomlanadi. 



Daromad o’sishining investitsiyaga ta’sir doirasini ko’rsatish 

maqsadida iqtisodchilar akselerator tushunchasini kiritishgan. 

“Akselerator” atamasi lotincha “asselero” so’zidan olingan bo’lib, 

tezlataman degan ma’noni bildiradi.   

---



Investitsiya qilib olingan daromad darajasini ifodalash uchun multiplikator 

koeffitsienti ko’rsatkichi qo’llaniladi. Mazkur ko’rsatkich daromad o’sishi 

bilan investitsiya o’sishi o’rtasidagi bog’lanishni ifodalaydi, ya’ni 

investitsiya evaziga olingan daromad pasaysa, investitsiya faolligi ham 

susayadi. 



Daromad o’sishining investitsiyaga ta’sir doirasini ko’rsatish maqsadida 

iqtisodchilar akselerator tushunchasini kiritishgan. Akselerator

–

investitsiyalar o’sishining milliy daromadga nisbatini ifodalovchi 

koeffitsient bo’lib, u joriy yildagi investitsiya o’sishining o’tgan yilgi milliy 

daromad o’sishiga nisbati tarzida aniqlanadi. U daromadning o’sishining 

investitsiya o’sishiga ta’sirini ko’rsatadi. 

---



Akselerator 

–

investitsiyalar

o’sishining milliy daromadga nisbatini 

ifodalovchi koeffitsient bo’lib, u joriy yildagi investitsiya o’sishining o’tgan 

yilgi milliy daromad o’sishiga nisbati tarzida aniqlanadi. U daromadning 

o’sishining investitsiya o’sishiga ta’sirini ko’rsatadi. 



Iqtisodiy o'sish nazariyasida akselerator 

– investitsiyalar hajmi va milliy 

daromad o'sishi o'rtasidagi bog'liqlikni xarakterlaydigan hamda 

rivojlanishning o’sish samarasini ko’rsatadigan ko’rsatkich. 



η = I / Δ VA 

bu yerda: 

η — akselerator,



Δ VA — daromadning o’sishi,



I 

—investitsiyalar.

---