Инвестиция фаолияти ва инвестиция сиёсати

Asosiy omillar orasida asosiy kapitalga investitsiyalarning yuqori o‘sish sur’atlaridagi xorijiy investitsiyalardir. Masalan, 2019 yil yakunlari bo‘yicha to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va kreditlar ulushi jami investitsiyalarning 31 foizini tashkil etdi, bu esa 2018 yilga nisbatan 3,9 barobar ko‘p. Pandemiyadan keyin investitsiyalar hajmini yanada oshirish va ichki iqtisodiyotni tiklash, shuningdek, moliyaviy ahvolining yomonlashuvi vaqtida xorijiy investorlarni jalb qilish mamlakatda investitsiya muhitini yaxshilash uchun yangi mexanizmlar va yondashuvlarni talab qiladi. Bunday imkoniyat O‘zbekistonda joriy yilning oxirigacha amalga oshirilishi rejalashtirilayotgan yangi 3-bosqich monitoring mexanizmi bilan ta’minlanadi.

• 2020-yil 1-fevral holatiga chet el kapitali ishtirokidagi korxonalar soni 11 mingtani tashkil etdi. Ularning, 10,6 mingta yoki 96,1 foizi korxona faol. Ushbu koʼrsatkich oʼtgan yilning shu davriga nisbatan 3 mingtaga yoki 37 foizga oshdi. 2020 yil yanvar oyida respublikada chet el kapitali ishtirokidagi 255 korxona tashkil etildi.

• Birlashgan Arab Amirliklarining jami to'g'ridan to'g'ri investitsiyalari 2019 yilda 154 milliard AQSh dollarini tashkil etdi

• YuNKTAD hisob-kitoblariga ko'ra sarmoyalar davlatlarning iqtisodiy rivojlanishining muhim manbalaridan biri hisoblanadi. Shu bilan birga, koronavirus tufayli 2020 yilda global iqtisodiyotga to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar (FTI) oqimi 2019 yilga nisbatan 40 foizga kamayadi va 1 trillion AQSh dollaridan past bo'ladi. Ularning yanada pasayishi 2021 yilda yana 5-10 foizgacha prognoz qilinmoqda.

• Shu munosabat bilan ko'plab mamlakatlar koronavirus inqirozining iqtisodiyotga salbiy oqibatlarini yumshatish choralarini ko'rmoqda, shu jumladan. xorijiy investitsiyalar oqimini qo'shimcha rag'batlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish. Birlashgan Arab Amirliklarining bu boradagi tajribasini o'rganish O'zbekistondagi investitsiya muhitini yaxshilash bo'yicha zarur takliflarni ishlab chiqishda qiziqish uyg'otmoqda.

• UNCTADning 2020 yilga mo'ljallangan jahon investitsiyalar hisobotiga ko'ra, 2019 yilda BAAdagi jami tashqi investitsiyalar 154 milliard AQSh dollarini tashkil etdi va yil davomida 13,8 milliard dollarga o'sdi. Xorijiy investitsiyalarning katta qismi savdo, ko'chmas mulk, ishlab chiqarish, qurilish, moliya va sug'urta sohalarida to'plangan.

• BAA investitsiya muhitining kuchli tomonlari:
• firmalar va kompaniyalar va jismoniy shaxslarga to'g'ridan-to'g'ri soliq solishning yo'qligi (neft, bank va sug'urta sohalaridan tashqari);
• valyuta nazorati yo'qligi yoki daromadni qaytarish bilan bog'liq cheklovlar;
• mamlakatning boy uglevodorod resurslari;
• kuchli suveren boylik fondi va xorijiy investitsiyalar uchun qulay qoidalarga ega bo'lgan barqaror va foydali bank sektori;
• arzon xorijiy ish kuchi;
• yaxshi transport va sanoat infratuzilmasi, arzon energiya.

• 2021-2023 yillarda jalb qilinayotgan investitsiyalar hajmini sanoat, qishloq xo‘jaligi sohalaridagi va yirik infratuzilma loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan ustuvor yo‘nalishlarni saqlab qolgan holda inqirozgacha bo‘lgan davr ko‘rsatkichlariga erishish prognoz qilinmoqda.
• Aniq raqamlar misolida olib qaralsa, 2019 yilda O‘zbekistonga kiritilgan investitsiya hajimi 6 512,5 million AQSH dollarini tashkil etgan. 2020 yil yakuniga qadar ushbu miqdor 6 630,0 million AQSH dollari bo‘lishi prognoz qilingan. 2021-2023 yillarda esa to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar keskin oshishi kutilmoqda. Bunda 2021 yilda 7 819,0 mln AQSH dollari, 2022 yilda 9 297,0 mln AQSH dollari va 2023 yilda 11 072,7 mln AQSH dollari investitsiya prognozi mavjud.