21-rasm. Sanitar xona jihozlari va o’lchamlari.
23
Turar-joy va jamoat binolarida yorug'lik foydalanish uchun qulay va yashash
uchun yetarli bo'lishi kerak, shu jumladan.:
-Turar-joy, jamoat binolari yashash xonalari va koridorlarda еtarli yorug'lik
taminlangan holda to’g’ri yo'naltirilishi kerak va xodimlarni harakatiga halaqit
bermasligi kerak;
- Zinapoyalar, lift, koridorlar, vestibyul, xoll va chodirlarda yorug'lik kamida
20 lk bo'lishi kerak;
- Hostelga asosiy kirish joylarida kamida 6 LC va 10 LC yoritishini
ta'minlovchi, lampalar o'rnatilgan bo'lishi kerak.
- Turar joy binolarida shovqin darajasi sanitariya me'yorlari bilan belgilangan
me'yorlardan oshmasligi kerak
- Binolarni ichki bezatish, pol qoplamalari, sintetik materiallardan tayyorlangan
holda yumshoq mebellar uchun ishlatiladigan materiallar zararli moddalarni
chiqarish manbalari bo'lmasligi va mehmonlar uchun noqulaylik yaratmasligi kerak.
- Hammom, dush xonalari va boshqa sanitariya-gigiyena xonalarining devorlari
dezinfektsiyaga hamda namlikka chidamli materiallar bilan qoplanishi tavsiya
etiladi.
Hostellar ko'p qavatli uylarning birqismida joylashgan hollarda shovqin,
tovush, tebranish, elektromagnit nurlanish kabilar binoga va odamlarga zarar
еtkazmasligi kerak. Hostellarda yashash xonalari va xonalarni kundalik tozalash
jadvalga muvofiq bir kunda bir marta tavsiya etiladi.
Hostel yotoq xonasi to'shakka ega bo'lsa, to'shak va sochiqni o'zgartirish
kamida 5 kun ichida 1 marta amalga oshirilishi kerak.
Hostelda axlat va chiqindilar uchun urna va boshqa maxsus moslamalar, shu
jumladan ishlatilgan shaxsiy gigiena vositalari uchun hidlar tarqalishidan va
hasharotlarning penetratsiyasidan himoyalanish kerak.
24
Dezinfektsiya,
uchun
ishlatiladigan
preparatlar,
yuvish
vositalari
mehmonlarning salomatligi uchun xavfsiz bo'lishi kerak. Ichimlik suvi
epidemiologik jihatdan xavfsiz va kimyoviy tarkibi zarar etkazmasligi kerak.
Markazlashtirilgan ichimlik suvi ta'minoti tizi suv sifatiga gigienik talablariga javob
berishi kerak. Sifat nazorati. Ichimlik suvi sifati kafolati bo'lmasa, hostelda shisha
idishlarda ichimlik suvini ta'minlash kerak. Hostellar maishiy chiqindilar va simob
o'z ichiga olgan (lyuminestsent) lampalarni utilizatsiya qiluvchi ixtisoslashgan
tashkilotlar bilan shartnomalar tuzishlari kerak.
Nazorat savollari:
1.
Zinapoyalar, lift, koridorlar, vestibyulda yorug'lik miqdori bo'lishi kerak ?
2.
Hostelda yashash xonalari maydoni bir odam uchun eng kamida necha m
2
bo’lishi kerak?
3.
Hammom, dush xonalari va boshqa sanitariya-gigiyena xonalarining devorlari
qanday bo’lishi talab etiladi?
4.
Yir osti qavatlaridagi, derazalari bo'lmagan xonalar yashash xonalari sifatida
ruxsat etiladimi?
5.
Hostelga asosiy kirish joylarida yorug’lik miqdori eng kamida qancha bo’lishi
talab etiladi?
HOSTELNING INTERYER DIZAYNI
Arxitektura qismida bo'lgani kabi, ichki dizaynda turli xil tarixiy davrlarda
shakllangan turli xil uslublar mavjud. Xuddi shu xonada, masalan, konferensiya
xonasi turli uslublarda bezatilishi mumkin: yuqori texnologiyali, romantik,
zamonaviy va boshqalar. Ichki uslublar ro'yxati me'morchilikka qaraganda
kengroqdir. Interyer dizayni haqida gap ketganda ko’proq tushuncha hosil qilish
uchun, uni maqsadlarini ochib berishga harakat qilamiz tushuntiramiz. Jamoat
binolarining ichki makonida shinam va qulay dizaynni yaratish uchun mutaxassis
25
mahorat va tajribaga ega bo'lishi kerak, chunki bunday ishda yorug'likning to'g'riligi,
xavfsizlik, muhandislik tarmoqlari va dam olish joylari hisobga olinishi kerak.
Interyer dizayni bu - atrof-muhitning odamlar bilan qulayligi va estetik jihatdan
yoqimli o'zaro ta'sirini ta'minlashga qaratilgan ijod maxsulidir. Dizayner ish jarayoni
quydagi bosqichlarda amalga oshiriladi, dastlab xona o'lchovlari ishlab chiqariladi,
undan keyin taxminiy rejalashtirish еchimlari va eskizlar ishlab chiqiladi. Ushbu
bosqichda dizayner mijozga asosiy funktsional zonalarni taqsimlash va mebellarni
joylashtirish bilan bir nechta rejalashtirish variantlarini taklif etadi. 3D
modellashtirish ko’p mehnat talab etadigan jarayonidir, shu bois taxminiy
rejalashtirish bosqichi yakunlangach batafsil uch o'lchamli modellar faqat mijoz
bilan kelishilganidan keyin ishlab chiqiladi.
Hududlarni joylashtirishni tasdiqlaganingizdan so'ng, elektr simlarini
loyihalash chizmalari ishlab chiqiladi va elektr jihozlarini (yoritish, elektr isitish va
boshqalar) joylashtirish rejalashtirilgan chizmalar yaratiladi. Agar kerak bo'lsa,
rejalashtirishdagi
o'zgarishlar
chizmalarda
bajariladi.
Keyingi
bosqich-
rejalashtirilgan ishlarni amalga oshirish; ushbu bosqichda dizayner tugatish va
ta'mirlash guruhlarining ishini nazorat qiladi va mijozga kerakli smeta hujjatlarini
taqdim etadi.
Shunday qilib interyer dizayni badiiy va sanoat dizaynini birlashtiradi.
Dizayner xonada mehnatni optimallashtirishni amalga oshiradi, katta xonalarda
navigatsiyani yaxshilaydi, mijozlar talablariga muvofiq ixtisoslashtirilgan binolarni
loyihalashtirishni
rivojlantiradi.
Dizayner
xonaning
tartibini,
yoritishni,
shamollatish tizimlarini, akustikadan boshlab, ichki bezatish jarayonini boshqaradi;
va mebel joylashtirish o'rnatish bilan yakunlanadi.
Interyer dizaynida binolarni ichki bezatish jarayonida, pol qoplamalari, sintetik
materiallardan tayyorlangan yumshoq mebellar uchun ishlatiladigan materiallar
26
zararli moddalarni chiqarish manbalari bo'lmasligi va mehmonlar uchun noqulay
sharoitlar yaratmasligi kerak.
Yashash xonalari va jamoat binolarida o'rnatilgan uskunalar va mebellarning
qoplamalari va sirtlari shikastlanmagan bo'lishi kerak (o'tkir burchaklar va
qirralarsiz). Yuzalar (yumshoq mebel yuzalar bundan mustasno), silliq tozalash oson
bo'lishi va yuvish hamda dezinfektsiyalashga chidamli bo'lishi kerak.
Hammom va dush xonalari, va boshqa sanitariya-gigiyena xonalarining
devorlari va qavatlari dezinfektsiyaga chidamli namlikka chidamli materiallar bilan
qoplanishi tavsiya etiladi.
Yashash xonalari va jamoat binolarida yorug'lik hamda quyosh nuri bo'lishini
taminlashi kerak. Bundan tashqari, ichki makonning estetik jozibadorligini hisobga
olish kerak, ya'ni, binoning o'ziga xos va noyob dizaynini alohida belgilarini yaratish
kerak, buning hammasi mehnat talab qiladigan ish jarayonini yaratadi va natijani
yaxshilashga imkon beradi. Jamoat binolarining interyer dizayni juda oddiy vazifa
emas. Bir qarashda oddiy ko’rinuvchi bu jarayon aslida judaham murakkab
vazifadir, mijozlarning yoshi va ta'bi qarashlarini inobatga oligan holda, barcha
mehmonlar uchun qulaylik zarur. Shu bilan birga, interyer dizayn joyning o'ziga xos
xususiyatini ko’rsatib berishi va tashrif buyuruvchilarning xotirasida yaxshi
tomondan estaliklar qoldirishi kerak. Agar biror narsada noto'g'ri hisob-kitob
qilsangiz, bu tashkilotning obro'siga va moliyaviy ahvoliga ta'sir qilishi mumkin.
Dizayn loyihasi nafaqat professional dizaynerlikni, balki inson tabiatiga mos
keladigan maslahat beradigan malakali psixolog bo’lishni ham taqazo etadi.
Ko'ngilochar joylarning interyer qismida boshqa maxsus funktsiya ham mavjud.
Bunday muassasalarga kelgan odamlar, qulay muhitdan bahramand bo'lishni va
faqat dam olishni rejalashtiradilar. Bunday holda, barcha tafsilotlarni, shu jumladan
kichik narsalarni ham hisobga olish kerak. Shu bilan bir qatorda samarali yaratilgan
dekorativ elementlar funksionallik bilan to'g'ri birlashtirilishi kerak. Dekorativ
27
elementlarni joylashtirayotganda uning materialni va xususiyatlarini avvaldan
hisobga olish zarur.
Hostellarning
ichki
qismidagi
bezak
materiallari:
Hostellar
va
mehmonxonalarning dekorativ dizayni uchun devor qoplamalarini tanlashda, rang,
uslub va dizayn masalalari bilan bir qatorda, kelajakda ta'mirlash va texnik xizmat
ko'rsatish uchun qo'shimcha mablag sarflamaslik uchun xonaning turi va maqsadiga
qarab, materiallarning quyidagi xususiyatlarini hisobga olish kerak:
- yuqori mexanik kuchga va chidamlilik;
- qulay foydalanish;
- o'rnatish va demontajning soddaligi va tezligi;
- ta'mirlash mumkinligi;
- yong'in xavfsizligi;
- antistatik (changni jalb qilmaslik xususiyati);
- antibakterialligi;
- nurga chidamlilik;
- yuvilish imkoniyati;
Bugungi kunda hostellar va mehmonxonalar devorlarini bezash uchun bir
nechta variant mavjud:
- devorlarni bo'yoq yoki teksturali gips bilan qoplash;
- tosh, keramik plitkalar bilan bezash;
- to'qimachilik rasmli fon va oboy yoki devor qoplamalari;
- shisha rasmli fon;
28
Xonaning umumiy taassurotiga ta'sir qiluvchi ichki makonning eng muhim
elementi taxta: - uning go'zalligi, o'ziga xosligi, dizaynning umumiy echimi bilan
mosligi. Kengaytirish, kamaytirish yoki bo'sh joyni to’ldirish, funktsional zonalarini
tuzish va birlashtirishga imkon beradi mumkin.
Har qanday xonada bo'lgani kabi, zamin har doim eng og'ir yukga duchor
bo'ladi, estetik komponentdan tashqari, uzoq umr, ishonchlilik va xavfsizlik,
jumladan, yong'in xavfsizligi, konfort, gigiena va ekologik tozalik kabi bir qator
amaliy talablar mavjud. Materiallar qanday bo'lishidan qat'iy nazar – kafel, yog'och,
tabiiy tosh, gilam va boshqa pardoz matiriallariva elementlari osongina o'rnatilishi
va almashtirilishi kerak.
Rang sxemasi va uning interyerdagi o'rni: Interyerda ranglar sxemasi har
qanday insonning hayotiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan juda muhim hisoblanadi.
Turli xil ranglar va ranglarning uyg'unligi-bu xonada odamni qulay his qilish uchun
har qanday ichki makonni yaratishda asosiy shartdir. Rang sxemasi issiq ranglarga
va sovuqlarga bo'linadi.
Issiq ranglar: Masalan qizil rang odamga hissiyotiga hayajonli tarzda ta'sir
qiladi va rangning yuqori darajadagi yorqinligi bilan bezovtalanish paydo bo'lishiga
olib keladi. Umumiy maydondan kelib chiqib, oz va miyyorda ishlatilsa u kuch
beradi va insonda ijobiy his-tuyg'ularning paydo bo'lishiga hissa qo'shadi.
To'q rangli rang insonda bayram va quvonch kayfiyatini yaratadi, bunda
tanadagi ijobiy his - tuyg'ularning paydo bo'lishiga va natijada tanadagi barcha
funktsiyalarni yaxshilashga yordam beradi.
Sovuq gamma: Rang psixologiyasiga ko'ra, kosmosda tinch va sokin
atmosferani yaratadi. Dam olish uchun, sovuq ranglar va ularning soyalari eng
yaxshisidir. Sovuq rangdagi gullar ta'siri ostida mehmonlar o’sha xonada ko'proq
vaqt sarflashadi.
29
Moviy rang farovonlik tuyg'usini keltirib chiqaradi va barqarorlik bilan bog'liq.
Ushbu rangning foydali ta'siri nazorat tarkibining muzokaralar xonasini
loyihalashda ham qo'llanilishi mumkin, chunki sariq rang bilan birgalikda bu rang
kombinatsiyasi kontsentratsiyani oshiradi va aqliy faoliyatini faollashtiradi.
Binafsha rang spektrning rangini his qilish uchun psixologik jihatdan eng
"qiyin" hisoblanadi. Binafsha rangli to'yingan ranglar faoliyatni kamaytiradi,
ishtahani yo’qotadi va meditatsiya uchun ko'proq mos keladi. Binafsha va to'q sariq
ranglarning kombinatsiyasi xafa fikrlarni keltirib chiqaradi. Biroq, u institutning
"ko'ngilochar" qismini, raqs maydonchasini yoki, masalan, billiardni bezash uchun
juda yaxshi.
Nazorat savollari:
1.
Binafsha rangning inson psixologiyasiga ta’siri ?
2.
Hostel intryerida to'q ranglar qanday kayfiyat bag’ishlaydi ?
3.
Intryerda devor qoplamalarini tanlashda nimlarni hisobga olish kerak?
4.
Rang sxemasi va uning interyerdagi o'rni ?
5.
Qayssi rang intryerda qo’llanilganda farovonlik tuyg'usini keltirib chiqaradi?
Xulosalar
Ushbu bobda bugungi kunda yurtimizda alohida etibor qaratilayotgan
mehnonhona va hostellarni loyihalashga oid bilimlar xorij va yurtimiz misolida
yoritib berilgan. Mazkur adabiyot arxitektura va dizayn yo’nalishida tahsil
olayotgan talabarga, kelgusi hayotida real loyiha ishlarida katta yordam beradi.
Ushbu bobda hostellarga qo’yilaigan arxitektura va va shaharsozlik talablari
o’rganib chiqilgan. Hostellarni loyihalashga oid miyyorlar keltirilgan. Interyer
dizayni, ranglar va yorug’liklar o’rganib chiqilgan. Shu bilan birga mehmonxona va
hostellarga tegishli xorij tajribalari o’rganilgan. Xorij tajribasining O’zbekiston
sharoitiga mos tomonlarini o’rganilib qo’llash yo’llari ko’rsatib berilgan.
30
II BOB. MEHMONXONA
XVII ASRLARDA MEHMONXONALARNING
RIVOJLANISH TARIXI.
Do'stlaringiz bilan baham: |