Internet texnologiyalari ha’m bilimlendiriwdi rawajlandiriw

Joybar usılınan paydalanıw ushın tiykarǵı talaplar :
1 Zárúrli izertlew, dóretiwshilik mashqala/topshiriqning bar ekenligi, pútin bilimlerdi, onı sheshiw ushın izertlew izlewdi talap etedi (mısalı, dúnyanıń túrli regionlarında demografik mashqalanı úyreniw; dúnyanıń túrli bólimlerinen bir qatar esabatlardı jaratıw ).globus bir mashqalada ; kislotalı jawındıń átirap -ortalıqqa tásiri mashqalası shárshembi hám basqalar ).
2 Kutilayotgan nátiyjelerdiń ámeliy, teoriyalıq, kognitiv áhmiyeti (mısalı, regiondıń demografik jaǵdayı, bul jaǵdayǵa tásir etiwshi faktorlar, bul mashqalanıń rawajlanıwda gúzetiliwi múmkin bolǵan tendentsiyalar tuwrısında tiyisli xızmetlerge esabat ; qospa gazeta, waqıya jayınnan reportajlar menen sawǵa baspa etiw; túrli aymaqlarda ormanlardı qorǵaw, ilajlar jobası hám basqalar ).
3 Studentlerdiń ǵárezsiz (jalǵız, juplıq, gruppa ) iskerligi. Túrli jaǵdaylarda joybar temaların tańlaw hár túrlı bolıwı múmkin. Ayırım jaǵdaylarda bul temanı oqıtıwshılar óz pánindegi bilimlendiriw jaǵdayın, oqıwshılardıń tábiy kásiplik qızıǵıwshılıqları, qızıǵıwshılıqları hám qábiletlerin esapqa alǵan halda ilgeri jıljıtıwı múmkin. Basqalarında, joybarlardıń temaları, ásirese klasstan tısqarı shınıǵıwlar ushın mólsherlengen, oqıwshılardıń ózleri usınıwları múmkin, olar, tuwrısıda, óz máplerinen kelip shıqqan halda, tekǵana bilim, bálki dóretiwshilik, ámeliy. Joybarlar temaları bólek oqıwshılardıń bul másele boyınsha bilimlerin tereńlestiriw, oqıw procesin parıqlaw (mısalı, XIX ásir aqırı - XX ásir basları daǵı adamgershilik mashqalası ; sebepleri) ushın mektep oqıw programmasınıń birpara teoriyalıq máseleleri menen baylanıslı bolıwı múmkin. hám imperiyalarning qulashi aqıbetleri; azıqlanıw mashqalası, metropolda ekologiya hám basqalar ). Biraq kóbinese joybar temaları ámeliy turmısqa tiyisli bolǵan hám usınıń menen birge oqıwshılardıń bilimlerin bir pán boyınsha emes, bálki túrli jónelisler boyınsha tartıwdı, olardıń dóretiwshilik pikirlew, izertlew qábiletlerin talap etetuǵın qanday da ámeliy másele menen baylanıslı. Aytqansha, bilimlerdiń ulıwma tábiy integraciyasına eriwiladi. Pıtken joybarlardıń nátiyjeleri anıq bolıwı kerek, yaǵnıy. hár qanday tárzde bezetilgen (videofilm, albom, " sayaxat" jurnalı, kompyuter gazetasi, sawǵa, esabat hám basqalar ). Joybar mashqalasın sheshiw processinde studentler túrli tarawlar daǵı bilim hám kónlikpelerge ıyelewleri kerek: ximiya, fizika, ana tili, shet tilleri, ásirese xalıq aralıq joybarlar haqqında gáp ketkende. Joybarlar tipologiyasi Áwele, tipologik ayrıqshalıqlardı anıqlaymız. Biziń pikirimizcha, olar tómendegiler bolıwı múmkin:
1 Joybar daǵı dominant iskerlik: izertlew, izertlew, dóretiwshilik, rol oynaw, ámeliy (ámeliyatqa jóneltirilgen), tanısıw hám báǵdarlaw hám basqalar.
2 Tema tarawı : monoloyiha (bir bilim tarawı sheńberinde); pánleraro joybar.
3 Joybardı muwapıqlashtirishning tábiyaatı : tuwrıdan-tuwrı (qattı, maslasıwshı ), jasırın (joybar qatnasıwshısın simulyatsiya qılıw ).
4 Baylanıs tábiyaatı (bir mektep, klass, qala, region, mámleket, dúnyanıń túrli mámleketleri qatnasıwshıları ortasında ).
5 Joybar qatnasıwshıları sanı.
6 Joybardıń dawam etiw waqti.
1 Birinshi belgine kóre tómendegi túrdegi joybarlardı anıqlaw múmkin:
• Izertlew puqta oylanǵan strukturanı, belgilengen maqsetlerdi, izertlew predmetiniń barlıq qatnasıwshılar ushın aktuallıǵın, social áhmiyetin, puqta oylanǵan usıllardı, atap aytqanda, tájiriybe hám tájiriybe jumısların, nátiyjelerdi qayta islew usılların talap etedi. Bunday joybarlar izertlew mantig'iga tolıq boysunadı hám haqıyqıy ilimiy izertlewlerge jaqın yamasa tolıq sáykes keletuǵın dúzılıwǵa iye. Bunday joybarlar úyreniw ushın qabıl etilgen temanıń aktuallıǵın argumentatsiya qılıwdı, izertlew mashqalasın, onıń predmetin hám ob'ektin anıqlawdı, qabıl etilgen logika izbe-izliginde izertlew wazıypaların belgilewdi, izertlew usılların, dáreklerin anıqlawdı óz ishine aladı. maǵlıwmatlar, izertlew metodologiyasini anıqlaw, belgilengen mashqalanı sheshiw ushın gipotezalarni qáliplestiriw, onı sheshiw jolların anıqlaw, sonday-aq eksperimental, eksperimental, nátiyjelerdi talqılaw, juwmaqlar, izertlew nátiyjelerin dizimge alıw, jańa mashqalalardi belgilew. oqıwdıń keyingi stul. • Kreativ (atap ótiw kerek, hár qanday joybar dóretiwshilik jantasıwdı talap etedi hám usı mánisten alıp qaraǵanda hár qanday joybardı dóretiwshilik dep ataw múmkin) - olar nátiyjelerdiń tiyisli tárzde usınıs etiliwin názerde tutadı. Bunday joybarlar, qaǵıyda jol menende, qatnasıwshılardıń birgeliktegi iskerliginiń tolıq dúzilisine iye emes, ol tek bul janr hám gruppa tárepinen qabıl etilgen qospa iskerlik mantig'i sebepli juwmaqlawshı nátiyje janriga bo'ysungan halda xarakterlenedi hám jáne de rawajlantiriladi., hám joybar qatnasıwshılarınıń mápleri. Bunday halda, joybarlastırılǵan nátiyjeler hám olardı usınıw forması (qospa gazeta, dóretpe, videofilm, dramatizatsiya, sport oyını, bayram, ekspediciya hám basqalar ) boyınsha kelisip alıw kerek. Biraq, joybar nátiyjelerin usınıw videofilm ssenariysi, dramatizatsiya, bayram programması, dóretpe jobası, maqala, reportaj, gazeta, sawǵa, albom hám basqalardıń dizayni hám bas betları kórinisindegi puqta oylanǵan strukturanı talap etedi. Rol oynaw, oyın. Bunday joybarlarda struktura da tek xarakterlenedi hám joybar aqırıǵa shekem ashıq qaladı. Qatnasıwshılar joybardıń tábiyaatı hám mazmunı menen belgilenetuǵın arnawlı bir roldı óz zimmalariga aladılar. Bular qatnasıwshılar tárepinen oylap tabıw etilgen jaǵdaylar menen quramalılasqan social yamasa biznes munasábetlerine eliklew etiwshi kórkem ádebiyatqa baylanıslı qaharmanlar yamasa qıyalıy qaharmanlar bolıwı múmkin. Bunday joybarlardıń nátiyjeleri joybardıń basında kórsetiliwi múmkin yamasa tek onıń aqırında payda bolıwı múmkin. Bul erda dóretiwshilik dárejesi júdá joqarı, biraq dominant iskerlik ele da oyın. • Orientatsiya yamasa informaciya joybarları. Bul túrdegi joybarlar daslep qanday da ob'ekt, hádiyse haqqında maǵlıwmat toplawǵa qaratılǵan edi; joybar qatnasıwshıların bul maǵlıwmatlar menen tanıstırıw, onı analiz qılıw hám keń kópshilik ushın mólsherlengen faktlarni ulıwmalastırıw. Bunday joybarlar, sonıń menen birge, izertlew joybarları puqta oylanǵan strukturanı, joybar ústinde islew processinde sistemalı ońlaw múmkinshiligin talap etedi. Bunday joybardıń dúzilisin tómendegishe kórsetiw múmkin: joybardıń maqseti (onıń aktuallıǵı, maǵlıwmat dárekleri (kórkem ádebiyatqa baylanıslı derekler, ǵalaba xabar quralları, maǵlıwmatlar bazaları, sonday-aq elektronlar, intervyular, anketalar, sonday-aq shet el sherikler, intellektual hújim hám basqalar )..), informaciyanı qayta islew (analiz, ulıwmalastırıw, málim faktlar menen salıstırıwlaw, tiykarlantirilgan juwmaqlar ), nátiyje (maqala, referat, lekciya, video hám t.b. ), prezentaciya (veb basılıwı, telekonferensiyada talqılaw hám t.b. ) Bunday joybarlar kóbinese. ilimiy-izertlew joybarları menen birlestirilib, olardıń ajıralmas bólegi, modulına aylanadı. Informaciya izlew hám analiz qılıw maqsetindegi ilimiy-izertlew iskerliginiń dúzilisi joqarıda xarakteristikalanǵan pán-izertlew iskerligine júdá uqsas :
• informaciya izlew predmeti;
• aralıq nátiyjelerdi belgilew menen basqıshpa-basqısh qıdırıw ;
• tóplanǵan faktlar boyınsha analitik jumıslar ;
• juwmaqlar ;
• dáslepki jónelisti sazlaw (eger kerek bolsa );
• belgilengen aymaqlar boyınsha maǵlıwmatlardı qosımsha izlew;
• jańa faktlarni analiz qılıw ;
• ulıwmalastırıw ;
• joybardıń barlıq qatnasıwshıların qánaatlantiradigan maǵlıwmatlar alinbagenge shekem juwmaqlar hám basqalar ;
• juwmaq, nátiyjeler prezentaciyası (talqılaw, tahrir, prezentaciya, sırtqı bahalaw ).
• Ámeliyatqa jóneltirilgen (ámeliy) - basıdanoq anıq belgilengen nátiyje menen ajralıp turadı
joybar qatnasıwshılarınıń iskerligi. Bunnan tısqarı, bul nátiyje, álbette, qatnasıwshılardıń social máplerine qaratılǵan (izertlew nátiyjeleri tiykarında jaratılǵan hújjet - ekologiya, biologiya, geografiya, agrokimyo, tariyxıy, kórkem ádebiyatqa baylanıslı, basqa tábiyaat, háreketler programması, usınıslar ). tábiyaatda, jámiyette anıqlanǵan saykes emesliklerdi saplastırıwǵa qaratılǵan, nızam joybarı, málimleme, sózlik, mısalı, kúndelik mektep sózligi, birpara fizikalıq yamasa ximiyalıq hádiyselerdiń tıyanaqlı anıqlaması, mektep qısqı baǵı joybarı hám basqalar.). Bunday joybar puqta oylanǵan strukturanı, hátte pútkil joybar ushın ssenariydida talap etedi.
2 Ekinshi ózgeshelikke kóre - tema -mazmun salasın - biz tómendegilerdi ajıratıwımız múmkin:
• Monoloyihalar, qaǵıyda jol menende, bunday joybarlar bir temada ámelge asıriladı. Bunda gruppa sabaqlar dawamında eń qıyın bólimler yamasa temalar saylanadı (mısalı, fizika, biologiya, tariyx hám basqalar stulda ). Álbette, monoloyihalar ústinde islew geyde arnawlı bir mashqalanı sheshiw ushın basqa tarawlar daǵı bilimlerden paydalanıwdı óz ishine aladı. Biraq mashqalanıń ózi fizikalıq bilim yamasa tariyxıy bilimlerdiń tiykarǵı aǵımında jatadı hám taǵı basqa. Bunday joybar tekǵana joybardıń maqset hám wazıypaların, bálki nátiyjede oqıwshılar iyelewi kutilayotgan bilim hám kónlikpelerdi de anıq belgilegen halda sabaqlar boyınsha puqta dúzılıwdı talap etedi. Gruppalar daǵı hár bir sabaqta islew mantig'i aldınan joybarlastırılǵan (gruppalar daǵı rol studentlerdiń ózleri tárepinen bólistiriledi), joybar qatnasıwshıları ózleri tańlaytuǵın prezentaciya forması. Kóbinese bunday joybarlar ústinde islew mektepden sırtda individual yamasa gruppa joybarları formasında dawam etedi (mısalı, studentlerdiń ilimiy jámiyeti sheńberinde). Keling, eń tipik joybarlardı kórip shıǵayıq : Qospa joybarlardıń kórkem ádebiyatqa baylanıslı hám dóretiwshilik túrleri eń keń tarqalǵan. Túrli jas daǵı balalar, dúnyanıń túrli mámleketleri, hár qıylı social qatlamlar, hár qıylı materiallıq rawajlanıw hám aqır-aqıbetde, túrli diniy jónelisler jaratıw isteginde birlesediler, birgelikte qanday da gúrriń, gúrriń, video stsenariy, gazeta maqalası, sawǵa, qosıq, Geyde, koordinatori Kembrij universiteti professorı B. Robinson bolǵan joybarlardan birinde bolǵanı sıyaqlı, jasırın muwapıqlashtirishni professional balalar jazıwshısı ámelge asıradı, onıń wazıypası syujet dawamında oynaladi. balalardı óz pikirlerin maman, logikalıq hám dóretiwshilik ańlatıwǵa úyretiw. Tábiy pánler joybarları kóbinese anıq belgilengen izertlew wazıypasına iye bolǵan izertlew joybarları (mısalı, málim bir aymaqtaǵı ormanlardıń jaǵdayı hám olardı qorǵaw ilajları ; eń jaqsı kir juwıw untaqı ; qishda jollar hám basqalar ). Átirap -ortalıqtı qorǵaw joybarları kóbinese izertlew, qıdırıw usılları, túrli tarawlar daǵı integraciyalasqan bilimlerdi tartıwdı talap etedi. Olar bir waqtıniń ózinde ámeliyatqa jóneltirilgen bolıwı múmkin (kislotalı jawın ; ormanlarımız flora hám faunasi; sanaat qalalarındaǵı tariyx hám arxitektorshılıq estelikleri; qala daǵı uysiz úy haywanları hám basqalar ). Til (lingvistik) bolǵanlar júdá ataqlı, sebebi olar xalıq aralıq joybarlarda ásirese zárúrli bolǵan shet tillerin úyreniw mashqalasına tiyisli bolıp tabıladı hám sol sebepli joybar qatnasıwshılarınıń eń janlı qızıǵıwshılıǵın oyatadı. Bul joybarlar haqqında tolıqlaw tómende talqılaw etiledi. Mádeniyatshunoslik joybarları túrli mámleketler tariyxı hám dástúrlerimenen baylanıslı. Materiallıq bilimlersiz qospa xalıq aralıq joybarlarda islew júdá qıyın, sebebi seriklerdiń milliy hám materiallıq dástúrlerinediń ayriqsha qásiyetlerin, olardıń folklorini jaqsı túsiniw kerek. Sport joybarları hár qanday sport túrin sevadigan jigitlerdi birlestiradi. Bunday joybarlardı ámelge asırıw processinde olar ózleriniń ardaqlı jámáátleriniń bolajaq jarısların (shet el yamasa ózleri; shınıǵıw usılları ; birpara jańa sport oyınları haqqındaǵı tásirleniwleri menen bólesediler; iri xalıq aralıq jarıslar nátiyjelerin talqılaw etediler hám t.b. ) talqılaw etediler. Geografiyalıq joybarlar izertlew, hádiyse hám basqalar bolıwı múmkin. Tariyxıy joybarlar óz qatnasıwshılarına túrli tariyxıy mashqalalardi úyreniw, ayırım tariyxıy waqıyalar, faktlarni analiz qılıw, siyasiy jáne social waqıyalar rawajlanıwın boljaw imkaniyatın beredi. Muzıka joybarları muzıkaǵa háwesker sheriklerdi birlestiradi. Bular analitik joybarlar, dóretiwshilik joybarlar bolıwı múmkin, bunda jigitler birgelikte muzıkalıq dóretpe jaratıwları múmkin. • Kurslararo joybarlar ádetde mektepden sırtda ámelge asıriladı. Bul eki yamasa ush temaǵa tásir etetuǵın kishi joybarlar bolıwı múmkin yamasa olar kútá úlken kólemli, uzaq, mektep kóleminde bolıwı múmkin, joybardıń barlıq qatnasıwshıları ushın zárúrli bolǵan ol yamasa bul júdá quramalı mashqalalardi sheshiwdi joybarlawtiradi (mısalı, tómendegi joybarlar : " Birden-bir sóylew maydani”, “Baylanıs mádeniyati”, “19 -20 -ásirler orıs jámiyetinde insan salawatı mashqalasi” hám basqalar.. Bunday joybarlar qánigeler tárepinen júdá maman muwapıqlashtirishni, kóplegen dóretiwshilik gruppalardıń jaqsı muwapıqlastırılgan jumısın talap etedi. anıq belgilengen izertlew wazıypaları, aralıq hám juwmaqlawshı prezentaciyalardıń jaqsı islep shıǵılǵan formaları menen.
3 Muwapıqlastırıw xarakterine kóre Internet-joybarlar dúziliwi múmkin:
• Ashıq, anıq muwapıqlastırıw menen. Bunday joybarlarda joybar koordinatori joybarda óz funktsiyasında qatnasadı, onıń qatnasıwshılarınıń jumısın bıyparq basqaradi, eger kerek bolsa, joybardıń bólek basqıshların, bólek qatnasıwshılardıń iskerligin quraydı (mısalı, eger siz tártipke salıw kerek bolsa ). birpara rásmiy mákemeler menen ushırasıw, soraw ótkeriw, wákillik maǵlıwmatların toplaw ushın qánigeler menen sáwbet).
• Jasırın muwapıqlastırıw menen (bul tiykarınan telekommunikatsiya joybarlarına tiyisli bolıp tabıladı). Bunday joybarlarda koordinator ózin tarmaqlarda yamasa óz funktsiyasındaǵı qatnasıwshılar gruppaları iskerliginde tapa almaydı. Ol joybardıń tolıq aǵzası retinde isleydi (... biri). Bunday joybarlarǵa mısal retinde Ullı Britaniyada Kembrij universiteti B. Robinson tárepinen islengen hám ámelge asırılǵan ataqlı telekommunikatsiya joybarların keltiriw múmkin). Bir jaǵdayda, professional balalar jazıwshısı joybar qatnasıwshısı retinde qatnasıp, túrli jaǵdaylarda óz “kásiplesleri”ga óz pikirlerin tuwrı hám kórkem ádebiyatqa baylanıslı ańlatıwǵa “úyretiw”ga háreket etken. Bul joybar juwmaǵında arab ertekleri usılında balalar ushın qızıqlı gúrrińler kompleksi baspa etildi. Basqa bir jaǵdayda, Britaniyalıq isbilermen orta mektep oqıwshıları ushın ekonomikalıq joybardıń jasırın koordinatori retinde háreket etdi, ol da óziniń biznes seriklerinen biri nıqabı astında arnawlı bir finanslıq, sawda hám basqa máseleler ushın eń nátiyjeli sheshimlerdi usıwǵa háreket etdi. operatsiyalar. Úshinshi jaǵdayda, birpara tariyxıy faktlarni úyreniw ushın joybarǵa professional arxeolog tartılǵan. Ol ǵarrı, hálsiz qánige retinde háreket etken halda, joybar qatnasıwshılarınıń " ekspediciyalarini" planetamizning túrli regionlarına jiberdi hám olardan qazıwmalar waqtında qatnasıwshılar tárepinen tabılǵan barlıq qızıqlı faktlar haqqında sıpatlama beriwlerin soradı, waqıtı -waqıtı menen " provokatsion sorawlar" menen shaqırıq etdi. waqıt joybar qatnasıwshıların mashqalanı jáne de tereńrek úyreniwge májbúr etdi.
4 Baylanıs xarakterine kelsek, joybarlar tómendegiler bolıwı múmkin: • Ishki yamasa regionlıq (bir mámleket ishinde). Bular bir mektep ishinde, pánleraro yamasa mektepler, region, bir mámleket ishindegi klasslar ortasında islengen joybarlar bolıp tabıladı (bul tek telekommunikatsiya joybarlarına da tiyisli).
• Xalıq aralıq (joybar qatnasıwshıları túrli mámleketler wákilleri). Bul joybarlar bólek qızıǵıwshılıq oyatadı, olar kitaptıń ekinshi bóleginde tolıqlaw talqılaw etiledi, sebebi olardı ámelge asırıw ushın informaciya texnologiyaları quralları talap etiledi.
5 Joybar qatnasıwshıları sanı boyınsha joybarlardı ajıratıp kórsetiw múmkin:
• Jeke - túrli mekteplerde, regionlarda, mámleketlerde jaylasqan eki sherik ortasında.
• Juftlangan - qatnasıwshılar juftligi ortasında.
• Gruppa - qatnasıwshılar gruppaları ortasında.
Ekinshi halda, joybar qatnasıwshılarınıń bul gruppa iskerligin (da óz studentleri toparında, da túrli mektepler, mámleketler hám basqalardan kelgen joybar qatnasıwshılarınıń birlesken toparında ) stilistik kózqarastan tuwrı shólkemlestiriw júdá zárúrli bolıp tabıladı..). Bunda oqıtıwshınıń roli ásirese úlken.
6 Aqır-aqıbetde, dawam etiw waqti boyınsha joybarlar tómendegiler bolıwı múmkin: • Qısqa múddetli - kishi mashqalanı yamasa úlkenlew mashqalanıń bir bólegin sheshiw. • Ortasha dawam etiw waqti - bir hápteden bir ayǵa shekem. • Uzaq múddetli - bir aydan bir neshe ayǵasha. Qaǵıydaǵa kóre, qısqa múddetli joybarlar sabaqlarda bólek tema boyınsha, geyde basqa pánnen bilimlerdi tartıw menen ámelge asıriladı. Orta hám uzaq múddetli joybarlarǵa kelsek, bunday joybarlar, dástúriy yamasa telekommunikatsiya, jergilikli yamasa xalıq aralıq, pánleraro bolıp, etarlicha úlken mashqala yamasa bir neshe óz-ara baylanıslı mashqalalardi óz ishine aladı hám keyin olar joybarlar programmasın uyımlastırıwı múmkin. Bunday joybarlar ádetde mektep saatlarınan tısqarı ámelge asıriladı, eger olar klassta da gúzetiliwi múmkin. Álbette, haqıyqıy ámeliyatda siz kóbinese izertlew joybarları hám dóretiwshilik belgilerge iye bolǵan aralas túrdegi joybarlar menen shuǵıllanıwıńız kerek, mısalı, bir waqtıniń ózinde ámeliyatqa jóneltirilgen hám izertlew joybarları. Joybardıń hár bir túrinde ol yamasa bul túrdegi muwapıqlastırıw, múddetler, basqıshlar, qatnasıwshılar sanı bar. Sol sebepli, málim bir joybardı islep shıǵıwda, olardıń hár birewiniń belgileri hám qásiyetlerin esta saqlaw kerek. Studentlerdiń biliw iskerligin shólkemlestiriw Joybarlar ústinde islewde tekǵana izertlew, bálki basqa kóplegen studentler ǵárezsiz biliw iskerliginiń túrli usılları qollanıladı. Olar arasında izertlew usılı derlik oraylıq orındı iyeleydi hám usınıń menen birge eń úlken qıyınshılıqlardı keltirip shıǵaradı. Sol sebepli biz ushın bul usıldıń qásiyetlerine qısqasha toqtalıp ótiw zárúrli kórinedi. Izertlew metodı yamasa izertlew joybarları metodı ulıwma bilim beriwdiń eń zárúrli wazıypalarınan biri bolǵan ilimiy metodologiya tiykarında átirap daǵı dúnyanı ózlestiriw qábiletin rawajlandırıwǵa tiykarlanadı. Oqıw hám izertlew joybarı ulıwma ilimiy metodologik jantasıw tiykarında dúzilgen: •tadqiqot iskerligi maqsetlerin anıqlaw (joybardı islep shıǵıwdıń bul basqıshın oqıtıwshı belgileydi);
• derek materialın analiz qılıw tiykarında izertlew mashqalasın ilgeri jıljıtıw (ábzallaw ).
bul basqısh studentlerdiń sabaqtaǵı ǵárezsiz iskerligin, mısalı, “intellektual hújim” tiykarında ámelge asırıwdı názerde tutqan );
• mashqalanı sheshiwdiń múmkin bolǵan jolları hám bolajaq izertlew nátiyjeleri haqqında gipotezani qáliplestiriw;
• anıqlanǵan mashqalalardi oydinlashtirish hám zárúr maǵlıwmatlardı jıynaw hám qayta islew rejimin belgilew, maǵlıwmatlardı jıynaw, olardı qayta islew hám alınǵan nátiyjelerdi analiz qılıw, tiyisli esabat tayarlaw hám alınǵan nátiyjelerdi qóllaw múmkin bolǵan máselelerdi talqılaw. Izertlew usılın ámeliyatqa qollanıw etiw oqıtıwshınıń pozitsiyasini ózgertiwge alıp keledi. Ol tayın bilimlerdi tasıwshınan óz oqıwshılarınıń kognitiv iskerligi shólkemlestiriwshisine aylanadı. Klasstaǵı psixologiyalıq ıqlım da ózgerip atır, sebebi oqıtıwshı óz tálim iskerligin qayta jóneltiriwi kerek. Ilimiy metodologiyaga muwapıq joybarlardı islep shıǵıwdıń tiykarǵı basqıshları tómendegilerden ibarat : • mashqala hám odan kelip shıǵıs izertlew maqsetlerin anıqlaw (“intellektual hújim”, “davra sáwbeti” qospa izertlew processinde qóllaw ); • olardı sheshiw ushın gipotezani ilgeri jıljıtıw ;
• izertlew usılların talqılaw (statistikalıq usıllar, eksperimental usıllar, baqlawlar hám basqalar );
• juwmaqlawshı nátiyjelerdi proektlestiriw usılların talqılaw (prezentaciyalar, qorǵaw, dóretiwshilik esabatlar, qarawlar hám basqalar );
• joybar mazmunın sistemalastırıw (basqıshpa-basqısh nátiyjelerdi kórsetken halda );
• alınǵan maǵlıwmatlardı toplaw, sistemalastırıw, analiz qılıw ;
• nátiyjelerdi esap-kitap qılıw, rásmiylestiriw, olardı usınıw ;
• juwmaqlar shıǵarıw, jańa izertlew máselelerin ilgeri jıljıtıw.
Telekommunikatsiya tálim joybarları
Insan iskerliginiń barlıq tarawlarında xalıq aralıq baylanıslardıń keńeyiwi, informaciyadan erkin paydalanıw, telekommunikatsiya texnologiyalarınıń jedel rawajlanıwı bilimlendiriw tarawı ushın Principial tárepten jańa shárt-shárayatlar jaratıp atır. Informaciya dızbekleri menen islew, kerekli maǵlıwmatlardı tabıw, olardı maman analiz qılıw hám bilimdiń túrli maqsetlerinde paydalanıw qábileti zamanagóy hám keleshektegi mektep jáne onıversitetlarda studentlerdiń ǵárezsiz biliw iskerliginiń tiykarǵı túrlerinen birine aylanıp barıp atır.
Kompyuter telekommunikaciyaları tárepinen usınıs etilgen barlıq múmkinshiliklerden nátiyjeli paydalanıw ushın paydalanıwshınıń tiyisli kónlikpeleri, hesh bolmaǵanda baslanǵısh kónlikpeler talap etiledi, sebebi tájiriybe hám kónlikpeler tarmaqlarda islew processinde júdá tez keledi. Bul múmkinshilikler haqıyqattan da kem ushraytuǵın bolıp tabıladı. Biz bilgenimizdey, mısalı, hár qanday Rossiyalıq student-paydalanıwshı úyi, mektep/universiteti diywalınan chiqmasdan, Kongress kitapxanası kitapxanası katalogınan, basqa virtual kitapxanadan ózi ushın qızıq tema boyınsha ádebiyatlar dizimin tańlawı múmkin. onıń ushın ámeldegi kitapxana. Ol kerekli maqalanı qıdıra aladı, ǵalaba xabar qurallarından sońǵı jańalıqlardı tabadı, sebebi kóplegen gazetalar ertangi sannıń kompyuter versiyasın Internetge jaylastıradılar. Sonı atap ótiw kerek, ele da kóp maǵlıwmatlar anglichan tilinde beriledi, sol sebepli shet tillerin, atap aytqanda, anglichan tilin oqıtıw mashqalası keskin kúsheyip ketti. Tálim procesi, joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, ayriqsha pedagogikalıq sistema retinde qaralıwı kerek. Arnawlı bir oqıtıw usılın ámelge asırıw jolları, oqıtıwdıń shólkemlestirilgen formaları, oqıw quralları hár túrlı bolıwı múmkin. Olardıń tańlawı maqsetlerge erisiwdiń eń aqılǵa say usılı menen belgilenedi. Eger biz shaxstıń intellektuallıq rawajlanıwı maqsetlerine erisiw ushın joybar usılın qóllaw zárúrshiligi, pedagogikalıq maqsetke muwapıqlıǵın ózimiz ushın anıqlaǵan bolsaq, biz bul usıldı tálimdiń ulıwma kontseptsiyasına maslastırıwǵa háreket etemiz. Usınıń menen birge, usıldıń ózin ámelge asırıw usılı (álbette, onıń tiykarǵı principlerıge qatań ámel qılıw shárti menen) basqasha bolıwı múmkin. Bul hár túrlı ayrıqshalıqlarǵa kóre joybarlar tipologiyasini hám joqarıdaǵı joybarlardıń hár birewiniń xarakteristikaın beriwge urınıwimizni túsintiredi. Biraq, tekǵana joybarlar túrleri, bálki olardı shólkemlestiriw forması, texnologiyalıq tiykarları da hár túrlı bolıwı múmkin: dástúriy tálim formaları sheńberinde yamasa kompyuter telekommunikatsiya texnologiyalarına tiykarlanǵan. Ekinshi halda, tek tiykar, joybar iskerligin shólkemlestiriw hám ótkeriw usılı ózgeredi. Al, ne ayırmashılıǵı bar? Telekommunikatsiya joybarınan qashan paydalanıw logikalıq? Tómende telekommunikatsiya joybarın klassta, mektepte ámelge asırilatuǵın dástúriy joybardan ajıratıp turatuǵın ayriqsha qásiyetlerin kórip shıǵamız. Telekommunikatsiya joybarınıń tiykarǵı ayriqsha ózgesheligi onıń intersub'ektivligi bolıp tabıladı.