Intellektual tizimlar

Psixologik aspekt. Bilim olishning psixologik jihatlari bilimlar muhandisi va bilim manbasi – ekspert orasidagi o’zaro munosabatning samarali va muvaffaqqiyatli bo’lishida asosiy omil hisoblanadi. Sababi bilim to’planishi bevosita ET yaratuvchilari orasidagi muloqoti natijasi hisoblanadi.
Shu narsa ma’lumki, Ekspert bilan og’zaki muloqot jarayonida axborotning yo’qolishi quyidagicha:

Axborotni o’ylashda	100 %
So’z shaklida ifodalashda	90 %
Aytib berishda	80 %
Eshitishda	70 %
Tushunishda	60 %
Bilimlar muhandisi xotirasida qolishi	24 %

Bilimlarni olishning psixologik jihatlari strukturasi aloqa qatlami, harakat qatlami va o’rganish qatlamidan iborat. Bilimlarni egallashda muloqot ishtirokilari (sheriklar), muloqot vositalari (proseduralar) va muloqot mavzusi (bilimlar)dan foydalaniladi.

Aniqlanishicha, inson 7±2 ta so’zdan iborat jumlalarni yaxshi qabul qiladi. Bu son (7±2) Ingve-Miller soni deb ataladi. Uni nutqning “suhbatlilik” o’lchami deb ham atashadi. Natijalarni bayonnomalashtirishni uchta uslubda tashkil qilish mumkin:
1) Suhbat jarayonida bilimni qog’ozga yozib borish (kamchiligi – suhbatda halal beradi, stenograf ko’nikmalarga ega bo’lsa ham barchasini yozib qolish qiyin hisoblanadi).
2) Magnitofon (diktofon)ga yozib olish bilimlar muhandisiga butun suhbatni va o’zining harakatlarini qayta tahlil qilishga yordam beradi (kamchiligi – ekspertni cheklab qo’yishi mumkin).
3) Suhbatdan so’ng xotirada qolganlarni eslab chiqish (kuchli xotiraga ega analitiklarga mos keladi).
Bilimlar maydonini shakllantirish bo’yicha ekspert bilan ishlash usuliga misol keltiramiz.