Intellekt salohiyat o’quv markazi

INTELLEKT SALOHIYAT O’QUV MARKAZI

1. Suv quyidagi qaysi xususiyatlari bilan ta’riflanadi?
a-yuqori zichlik, b-shaffoflik, c-issiqllik sig’imi kichik, d-issiqlik o’tkazuvchanlik, e-muzlaganda torayish, f-O₂ miqdori nisbatan kamligi, g-yorug’likni ko’p o’tkazish.
A) a,b,d,f B) a,b,c,d,f C) a,b,d,e,f D) a,b,d,g
2. Quyidagi qaysi organizmlar tanasidagi turli o’simliklar organizmlar suzuvchanlik xususiyatiga ega?
a-bir hujayrali, b-bali, c-suv o’t, d-kit, e-meduza, f-mayda qisqichbaqasimonlar, g-gidra,
h-oq planariya
A) a,b,c,d,f B) a,b,d,e C) a,c,e,f D) a,c,e,f
3. Suv havzalarining sayoz qismlarida(a), chuqurroq qatlamlarida(b), eng chuqur qatlamida(c) qanday suvo’tlar o’sadi?
1-yashil suvo’t, 2-qizil, 3-qo’ng’ir
A) 1-c, 2-b, 3-a B) 1-a, 2-b, 3-c
C) 1-b, 2-c, 3-a D) 1-a, 2-c, 3-b
4. Suv muhitida yashovchi organizmlar hayotida suvning qaysi modda miqdori katta ahamiyatga ega?
A) yorug’lik miqdori B) tuz miqdori
C) yod miqdori D) O₂ miqdori
5. Qaysi o’simliklar ildizi substratga birikish vazifasini bajaradi.
A) elodiya, qo’g’a B) qo’g’a, suv nilufari
C) suv nilufari, o’q barg D) qo’g’a, o’q barg
6. Plankton organizmlarni aniqlang.
a-boshoyoqli moluska, b-sodda hayvon,c-bo’shqichlilar, d-mayda qisqichbaqasimonlar, e-baliq, g-baliq tuxumlari, f-kurakoyoqlilar, j-baliq chaoqlari, h-moluska;
A) a,b,c,d,h B) b,c,d,g,j C) d,b,g,j,h D) a,b,c,d,e
7. Quyiagi organizmlardagi moslanishlarni tanlang:
a-qisqichbaqa, b-omar, c-skat, d-zuluk, e-kambala, f-lansetnik
1-xitin, 2-suv tubiga yopishuvchi moslama, 3-tanasi yassilashgan, 4-qumga ko’milib yashash.
A) 1-a,b; 2-d, 3-c,e; 4-f
B) 1-a,c; 2-b,d; 3-e, 4-f
C) 1-a,b; 2-c,d; 3-e; 4-f
D) 1-b,c; 2-a,d; 3-e, 4-f
8. Faol harakatlanuvchi oqimga qarshi tura oladigan organizmlar berilgan qatorni aniqlang.
A) boshoyoqli moluska, kitsimonlar, kurakoyoqlilar
B) baliqlar, bo’shliqichlilar, kurakoyoqlilar
C) boshoyoqli moluska, baliqlar, bo’shqichlilar
D) Moluskalar, boshoyoqli moluskalar, baliqlar
9. Suvda o’sadigan yuksak o’simliklarni quruqlik o’simliklaridan farqini aniqlang.
A) o’tkazuvchi to’qima yo’q, ildizi kachli rivojlangan, mexanik to’qima mavjud.
B) mexanik to’qima yo’q, ildizi kuchli rivojlangan, Aerenxima mavjud
C) mexanik to’qima yo’q, o’tkazuvchi to’qima yo’q, ildizi kuchsiz rivojlangan
D) Aerenxima mavjud, ildiz kuchli rivojlangan, mexanik to’qima rivojlngan.
10. Quyidagi yashash muhitida yashivchi organizmlarni to’g’ri tanlang.
A) kambola – suv, qizilto’sh – quruqlik, havo, buzoqbosh – tuproq, jigar qurti – parazit
B) kambola –suv, qizilto’sh – tuproq, buzoqbosh – quruqlik, havo, jigar qurti – parazit
C) kambola –tuproq, qizilto’sh – suv, buzoqbosh – quruqlik, havo, jigar qurti – parazit
D) kambola –tuproq, qizilto’sh – quruqlik, havo, buzoqbosh – suv, jigar qurti – parazit
11. Ekologik omillar berilgan qatorni aniqlang.
A) abiotik, biotik, bevosita, bilvosita
B) abiotik, biotik, antropogen
C) abiotik, biotik, antropogen, bevosita
D) abiotik, biotik, antropogen, bilvosita
12. Tabiatning tirik organizmlariga ta’sir ko’rsatadigan va ularda moslanishlarning hosil bo’lishiga sabab bo’ladigan har qanday tarkibiy qism bu………………
A) yashash muhiti B) adaptatsiya
C) komponenet D) ekologik omil
13. suv qa’rida yashovchi, mustaqil harakatlana oladigan organizmlar qatorini aniqlang.
A) boshoyoqli moluska, bo’shliqichli
B) o’troq dengiz halqali chuvalchangi, baliq
C) mayda qisqichbaqasimonlar, bo’shliqichli
D) o’troq dengiz halqali chuvalchangi, mayda qisqichbaqasimonlar
14. Muayyan muhitda organizmlar yashab qolishi va nasl qoldirishi bu - ……………………
A) yashash muhiti B) muhit
C) ekologik omil D) adaptatsiya
15. Suvdagi kislorodning asosiy manbai nima?
A) atmosfera O₂ di B) suv o’simliklari
C) suv hayvonlari D) Aerenxima
16. Qaysi organizmlar suvda yashash uchun tana muskullari kuchli rivojlangan va tanasi suyri shaklda?
A) kurakoyoqlilar, boshoyoqli moluska
B) bo’shliqichlilar, mayda qisqichbaqasimonlar
C) kurakoyoqlilar, bo’shliqichlilar
D) moluskalar, bo’shqichlilar
17. Suvda yashovchi o’simliklar uchun tarqalishini cheklovchi omil nima?
A) tuz miqdori, yorug’lik
B) yorug’lik miqdori, chuqurlik
C) chuqurlik, tuz miqdori
D) O₂ miqdori, tuz
18. Gidrobiontlarni tanlang.
A) qizilto’sh, losos, asetr B) kambala, manta, forel
C) gulmoyi, qizilto’sh, manta
D) kambala, forel, qalqontumshuq
19. Suv muhitida yashaydigan organizmlar uchun tayanch vazifasini nima bajaradi?
A) suzgichlar B) mexanik to’qima
C) tanasining suyriligi D) suvning zichligi
20. Sho’r suvlarda faqat qaysi organizmlar uchraydi?
A) baliqlar B) kurakoyoqlilar
C) suvo’tlar D) moluskalar
21. O’simliklar quruqlikka chiqishi natijasida qanday to’qima(a) va qanday organlar(b) hosil bo’ladi?
1.mexanik to’qima; 2.qoplovchi to’qima; 3.ildiz; 4.vegetativ va generativ qism
A) a-1,4; b-2,3 B) a-2,3; b-1,4
C) a-1,2; b-3,4 D) a-3,1; b-4,2
22. Evolyutsiya jarayonida qaysi qahvolarda tashqi(a) va ichki(b) skeletning mukammalashuvi havoning qaysi xususiyatiga bog’liq?
1.bo’gimoyoqlilar; 2.xordalilar; 3.yassi chuvalchanglar; 4.molyuskalar
A) a-1; b-2 havo zichligining pastligi
B) a-1; b-2 havo haroratining pastligi
C) a-3; b-2 havo zichligining yuqoriligi
B) a-4; b-1 havo haroratining yuqoriligi
23. Qaysi organizmlar tuproq massasini aralashishini ta’minlaydi?
A) manta, qizilto’sh, krot B) chuvalchang, buzoqbosh
C) chuvalchang, manta, buzoqbosh
D) buzoqbosh, krot, kambala
24. Extoparazitlarni aniqlang.
A) bit, burga, askarida
B) burga, to’shak qandalasi, bezgak plazmodiysi
C) bezgak plazmodiysi, bit, kana
D) kana, burga, to’shak qandalasi
25. Tuproq qaysi xususiyatlari bilan xarakterlanadi?
a)kattazichlikka egaligi;b)zichligi havodan kamligi; c) yorug’lik bo’lmasligi; d)kislorod miqdori ko’pligi; e) kislorod miqdori kamligi; f) CO₂ miqdori kamligi; h)CO₂ ko’pligi
A) a,b,c,h B)a,c,d,h C) a,c,e,h D) b,c,e,h
26. Quruqlik havo muhiti qaysi yashash muhiti bilan xarakterlanadi?
a) cho’l; b) okean; c)dasht; d)o’rmon; e)botqoqlik; f)dengiz; h)strotosfera
A) a,c,d,e B) a,b,c,e C) a,c,d,e D) b,e,f,h
27. Keng tasmasimon chuvalchangning birinchi tartib orqaliq xo’jayin(a) va 2- tartib orqaliq xo’jayin(b) aniqlang.
1)siklop; 2) yirtqich baliq; 3)mayda baliq; 4) yirtqich hayvon
A) a-1; b-2 B) a-1; b-3 C)a-2; b-4 D)a-2; b-3
28. Keng tasmasimon chuvalchangning 3-tartib orqaliq xo’jayin(a) va asosiy xo’jayin(b) aniqlang.
1)siklop; 2) yirtqich baliq; 3) yirtqich hayvon; 4)mayda baliq;
A) a-2; b-3 B) a-1; b-4 C)a-1; b-2 D)a-3; b-4
29. Quyidagi qaysi hayvonlarda gidrostatik skeleti(a) va tirnoqlari(b) tuproq muhitida yashashga imkon beradi?
A) a-yomg’ir chuvalchangi; b-hasharotlar
B) a-ko’poyoqlilar, b-hasharotlar
C) a-hasharot, b-yomg’ir chuvalchangi
D) a-yomg’ir chuvalchangi; b-krot
30. Tuproqni qazib(a), tuproqni surib(b) o’ziga yo’l ochadigan hayvonlarni aniqlang.
A) a-hasharot, b-krot
B) yomg’ir chuvalchangi, b-krot
C) a-krot, b-buzoqbosh
D) a-buzoqbosh, b-yomg’ir chuvalchangi
31. Tuproqda yashovch organizmlar qaysi xususiyatlar bilan xarakterlanadi?
a-tanasi yirikligi, b-tanasi pishiqligi, c-shilimshiq modda ishlab chiqararadigan, d-teri qoplamiga ega ekanligi, e-terisi nam yuqtirishi
A) a,c,d B) b,c,d C) a,b,d D)a,b,c
32. Simbioz holda yashovchi suvo’tlar xo’jayin organizmdan qanday maqsadda foydalanadi?
A) yashash joyi, oziq manbayi
B) oziq manbayi, tarqalish uchun zamin
C) tarqalish uchun zamin, yashash joyi
D) tarqalish joyi, oziq manbai
33. Tuproqlar qaysi xususiyati bilan farqlanadi?
a-namlik miqdori, b-havo bilan ta’minlanganlik, c-pOH ko’rsatkichi, d-sho’rlanish darajasi, e-oziqa miqdori,
A) a,b,c B) a,c,e C) a,b,d D) b,c,d
34. Xo’jayin(a) va parazit(b) organizmlarni aniqlang.
1-yomg’ir chuvalchangi, 2-keng tasmasimon chuvalchangi; 3-baliq, 4-askarida, 5-it, 6-qilbosh chuvalchangi, 7-inson
A) a-1,2,5; b-3,6,7 B) a-1,3,6; b-2,4,5
C) a-2,4,6; b-3,5,7 D) a-3,5,7; b-2,4,6
35. Reduksiyaga uchragan organizmlarni aniqlang.
A) jigarqurit, qoramol tasmasimon chuvalchangi
B) yomg’ir chuvalchangi, bit
C) qoramol tasmasimon chuvalchangi, bit
D) yomg’ir tasmasimon chuvalchangi, jigar qurti
36. Parazit o’simlik(a) va hayvon(b)larni aniqlang:
1-zarpechak, 2-plazmodiy, 3-rafleziya, 4-devpechak, 5-qilbosh, 6-buzoqbosh, 7-askarida, 8-vertitsil, 9-krot, 10-nereida
A) a-1,4,5,8; b-2,6,7 B) a-1,4,5,6; b-2,3,6,7,
C) a-1,3,4,5; b-2,5,7 D) a-1,3,4,8; b-2,7,10
37. Tegishli raqamlarni mos ravishda juftlang.
a) iqlim omillar; b)edafik omillar; c) topografik omillar; d) fizik omillar
1.elektromagnit nurlanish; 2.qiyalikning tikligi; 3.qiyalikning ekspozitsiyasi; 4.tuproqning zichligi; 5.namlik; 6.ionlashtiruvchi nurlar; 7.harorat; 8.yerning tortish kuchi; 9.havo tarkibi; 10.shamol tezligi; 11.yorug’lik; 12.tuproqnong mineral tarkibi; 13. Yerning magnit maydoni; 14.tuproqning organik tarkibi; 15.harorati; 16.atmosfera bosimi
A) a - 5,15,7,11,12,16,9; b-4,10,14; c-3,2,13; d-1,8,6
B) a - 4,10,14; b - 5,15,7,11,16,9; c - 3,2,12; d - 1,8,6
C) a - 8,4,5,15,16,9 ; b - 12,14,10; c - 2,3,10; d - 6,7,13,5
D) a - 5,7,11,15,16,10,9; b - 4,12,14; c - 2,3; d - 1,8,13,6
38. Qaysi omil o’simliklar uchun muhim hisoblansada, yer yuzida yashaydigan hayvonlar uchun ahamiyatga ega emas?
A) shamol tezligi B) tiproqning mineral tuzlar tarkibi
C) harorat D) yog’ingarchilik miqodori
39. Uzoq davr mobaynida nisbatlar doimiy holatda o’zgarmasdan qoladigan(a) va o’zgaruvchan omillar?
1.harorat; 2.yerning tortish kuchi; 3.namlik; 4. quyosh doimiyligi; 5. Shamol; 6.okean suvlarining tuz takibi; 7.atmosferaning xususiyatlari; 8. Oziq moqdori
A) a-2,4,6,7; b-1,3,5,9 B) a-1,3,5,9; b-2,4,6,7
C) a-2,3,5,8, b-1,4,7 D) a-2,4,6,7,8, b-1,3,5
40. Gog’rlar tubida deyarli o’zgarmaydigan(a), ochiq yerlarda yashaydigan yirik hayvonlar uchun salbiy ta’sir(b) ko’rsatadigan omillar?
A) a-yog’ingarchilik miqdori; b-harorat
B) a-shamol tezligi; b-yorug’lik
C) a-havo harorati; b-kuchli shamol
D) a-yorug’lik; b-havo harorati
41. Faqat odam tanasi haroratida yashay oladiga organizmning nerv sistemasidagi evolyutsion o’zgarish(a) va yashashi uchun optimal harorat +23+25C bo’lgan organizmning soddalashgan organlar sistemasini(b) belgilang.
A) a-nerv halqasi; b-qon aylanish sistemasi
B) a-nerv tuguni; b-jinsiy sistema
C) a-qorin nerv zanijiri; b-ovqat hazm qilish sistemasi
D) a- bosh miya; b-qon aylanish sistemasi
42. Har bir turning tarqalish arelini nima belgilaydi?
A) tolerantlik zonasi B) shamol tezligi
C) cheklovchi omil D) havo harorati
43. O’simlik va hayvon turlarining shimol tomonga tarqalishida(a) va janub tomonga tarqalishda(b) cheklovchi omil?
A) a-yorug’lik yetishmasligi; b-harorat pastligi.
B) a-harorat pastligi; b-namlik tanqisligi
C) a-haroratning balandligi; b-yorug’likning yetishmasligi
D) a-yorug’lik baland; b-harorat pastligi.
44. Muhitning o’zgaruvchanligi keng doirada moslashuvchan organizmlarni belgilang.
1.kalamush; 2.qushlar; 3.chigirtkalar; 4.suvarak; 5.baqalar; 6.pashshalar; 7.kaltakesaklar; 8.burgalar.
A) 1,3,4,8 B) 2,5,6,8 C) 7,5,1,2 D) 1,4,6,8
45. Chidamlilik chegaralari doirasi keng bo’lgan(a), muhitning o’zgaruvchanligiga keng doirada moslashuvchan(b), nisbatan doimiy muhit sharoitida yashashga moslashgan(c) organizmlar nima deb ataladi?
A) a-evribiontlar; b-kosmopolitlar; c-stenobiontlar
B) a- kosmopolitlar; b- evribiontlar; c- stenobiontlar
C) a- stenobiontlar; b- kosmopolitlar; c- evribiontlar
D) a- stenobiontlar; b- evribiontlar; c- kosmopolitlar
46. Tog’ri fikrni belgilang.
A) organizmni yashab qolishini optimum chegarasidan eng kam og’adigan ekologik omil belgilaydi
B) Shimoliy Amerikada yashovchi kolibrilar ma’lum bir turdagi o’simlik nektari bilan oziqlanadi.
C) Ekosistemaning yashab qolishini optimum chegarasidan eng ko’p og’adigan ekologik omil belgilaydi
D) barcha javoblar to’g’ri
47. Balandligi 150-155 m ga yetadigan daraxtning bargi bilan oziqlanadigan organizm tarqalgan biogeografik viloyatda qaysi o’simliklar uchraydi?
A) bambuk, banan, qora daraxt
B) janubiy qoraqayich, buk, zarang
C) eman, buk, zarang
D) qizil daraxt, palma, akatsiya
48. Ekologik nisha nima?
A) Tirik organizm, tur, jamoaning hayotiy faoliyati va rivojlanishini susaytirib yoki to’xtatib qo’yadigan omil
B) Ekologik omilning organizm hayot faoliyatiga ko’rsatadigan ta’sirining eng qulay chegarasi.
C) Turning biotizm sifatiga mavjudligini belgilab beruvchi barcha abiotik va biotik omillarning yig’indisi.
D) Muhit omillarining keng doirasida o’zgarishiga turning bardosh bera olmasligi
49. Qaysi organizmlar bir hududda yashaydi va turli ekologiknishalarni egallaydi?
A) olmaxon va bug’u B) qoramol va kengru
C) kulrang va qora kalamushD) olmaxon va qoramol
50. O’tlarning eng pastki qismi bilan(a), o’tlarning yuqori qismi bilan(b), daraxtning barglari va shox-shaffosi bilan(c) oziqlanadigan organizmlar uchun umumiy belgini aniqlang.
A) oshqozoni 4 bo’lmali, o’simlikxo’r organizmlar
B) oshqozoni sodda tuzilgan, ko’richak o’simtasi juda uzun
C) chap aorta ravog’iga ega, o’simlikxo’r organizm
D) oshqozoni bo’lmalaga bo’linmagan, o’ng aorta ravog’iga ega.
51. Qaysi fikr to’g’ri?
A) Ekologik nish organizmnin hayot tarzi, yashash shart-sharoitlari, oziqlanishini o’z ichiga oladi.
B) Tirik organizmlarning hayotiy faoliyati va rivojlanishini ekologik omilning faqat minimum chegarasini susaytiradi.
C) Organizmlarga ekologik omillar kompleks ta’sir ko’rsatadi.
D) Bir biotsenozda ikki tur bitta ekologik nishani egallamaydi.
52. Cheklovchi omilning ta’sir kuchini o’zgartirish(a) va cheklovchi omilning ta’sir kuchini maqsadga muvofiq yo’naltirish(b) bilan bog’liq tushunchalar?
1.muhofazadagi tur individlari sonini ko’paytirish; 2. Bog’dorchilikda mahsuldorlikni oshirish; 3. Madaniy o’simliklardan yuqori hosil olish; 4. Turning saqlab qolishiga erishish; 5. Baliqchilikda organizmlarning hayotiy jarayonlarini boshqarish; 6. Tabiatda tirik organizmlarning hayotiy jarayonlarini boshqarish.
A) a-2,3,5,6 b-1,4 B) a-1,4; b-2,3,5,6
C) a-2,4,6; b-1,3,5 D) a-1,4,6; b-2,3,5
53. Ekosistemada kechadigan biologik jarayonlarni energiya bilan ta’minlovchi omil bilan mantiqiy bog’liq tushunchalarni belgilang.
1.mavsumiy va geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan; 2.denaturatsiyaga olib keladi; 3.fazoda mo’ljal olish uchun zarur omil; 4.organizmda issiqlik me’yorini saqlaydi; 5.suv almashinuvini ta’minlaydi; 6.muz krisstallari hosil bo’lishini ta’minlaydi; 7.organik modda hosil bo’ladigan jarayon uchun energiya manbai
A) 1,4,5,6 B) 2,6,4,5 C) 3,4,5,7 D) 1,3,5,7
54. Tirik organizmlarga ta’siri to’lqin uzunligi va miqdoriga bog’liq(a), tana qoplami orqali suv bug’lanishini kuchaytiradigan(b), bakteriyalarni nobud qilish(c) xususiyatiga ega bo’lgan nurlar
A) a-ultrabinafsha, b-infraqizil, c-ultrabinafsha
B)a-ko’rinadigan, b- infraqizil, c- ultrabinafsha
C) a- ultrabinafsha, b- infraqizil, c- ko’rinadigan
D) a- ko’rinadigan, b- ultrabinafsha, c- infraqizil
55. Ozon ekranidan o’tmaydigan ultrabinafsha nurlarning to’lqin uzunligi(a) va issiqlik manbai hisoblanadigan nurlarning to’lqin uzunligi(b)
A) a-400 nm, b-750 nm B) a-290 nm, b-750 nm
C) a-750nm, b-380nm D) a-290 nm, b-380 nm
56. To’lqin uzunligi 290nmdan ko’p bo’lgan va 380nm dan oshmaydigan nurlar ta’sirida qanday jarayonlar amalga oshadi?
A) fototropizm va fotonastiya
B) barg og’izchasi orqali CO₂ ni yutilishi
C) melanin, ko’z to’r pardasi pigmenti, D vitamin sintezi
D) fototaksis, fototropizm, fotonastiya
57. Qaysi omil ta’sirida o’simliklar organlarning fazo joylashuvini o’zgartirish xususiyatiga ega bo’ladi?
A) shamol B) harorat C) namlik D) yorug’lik
58. Yorug’lik ochilib, kun botganda yopiladigan(a), kun botganda ochilib, tongda yopiladigan(b) o’simliklarni belgilang.
A) a-lola, qoqi o’t, b-namozshomgul
B) a-namozshomgul, b-lola, sachratqi
C) a-lola, sachratqi, b-qoqio;t, namozshomgul
D) a-qoqio’t, sachratqi, b-lola
59. Fototropizm(a), fotonastiya(b) va fototaksisga(c) xos xususiyatlarni to’g’ri juftlang.
1-qoqio’tning kun botganda yopilishi; 2-namozshomgulning tong otganda yopilishi; 3-yorug’lik tomonga o’sih orqali amalga oshadigan jarayon; 4-xlomidomanadaning yorug’lik ta’siri yo’nalishi bo’ylab harakatlanishi; 5-novdaning yorug’lik tushadigan tomonga burilib o’sishi; 6-yashil evglenaning yorug’lik ta’siri yo’nalishi bo’ylab harakatlanishi
A) a-1,2, b-3,5; c-4,6 B) a-3,5; b-2,1; c-4,6
C) a-4,6; b-3,5; c-1,2 D) a-3,6,5; b-1,2; c-4
60. Yorug’lik spektiri tarkibini farqlaydigan sinf vakillari uchun xos bo’lmagan xususiyat berilgan javobni toping.
A) sutemizuvchilar hayvonlarda issiqqonlikni paydo bo’lishiga sabab bo’lgan organlar sistemasi soddalashgan
B) ayirish organi tuzilishi oq planariyaning jinsiy organi tuzlishiga o’xshaydi
C) ayirish organining tuzilishi, qorinoyoqlilari ikki shoxli bo’lgan hayvondan farq qilmaydi
D) yuragida oziq moddaga boy qon mavjud