Instituti oʻzbek adabiyoti кафедраси badiiy tahlil асослари fanidan m a ‘ ruza larmatni nukus, ndpi

1. Oʻquv tahlili, uning maqsad va vazifalari.
Didaktik tahlilni uyushtirishning nazariy asoslarini belgilashdan oldin oʻquv tahlilning ilmiy tahlildan farqini aniqlab olish zarur boʻladi. Aslida, didaktik tahlil ham badiiy matnning sirini kashf etishga, muallifning niyatini anglashga, asar jozibasini ta’minlaydigan jihatlarni aniqlashga qaratilgan faoliyatdir. Oʻquv tahlili bir qator qirralari bilan filologik tahlildan muayyan darajada farq qilsa-da, unga zid narsa emas. Har qanday didaktik tahlil ilmiy tahlil darajasiga koʻtarilishga intiladi va unga yetganda oʻquv tahlilidan koʻzda tutilgan maqsadga toʻliq erishilgan boʻladi. Ayni vaqtda, badiiy asarni didaktik tahlil qilish filologik tahlil etishdan jiddiy farq ham qiladi.
Oʻquv tahlili ilmiy tahlil singari faqat ilmiy-estetik faoliyat boʻlib kolmay, balki pedagogik-psixologik jarayon hamdir. Chunki pedagogik maqsadga yoʻnaltirilganlik didaktik tahlilning asosiy belgisidir. Agar filologik tahlil, asosan, faqat olimning aqliy faoliyati natijasi boʻlsa, oʻquv tahlili oʻqituvchining talabalar bilan bevosita muloqoti mobaynida amalga oshiriladigan tadbirdir. Didaktik tahlilning ishtirokchilari koʻproq boʻlishadi va barcha aqliy-estetik operatsiyalar qatnashchilarning imkoniyatlari va saviyalariga moslashtirilgan holda bajariladi.
Oʻquv tahlilidan maqsad badiiy asarni toʻgʻri qabul etish orqali oʻquvchilarda shaxslik sifatlarini shakllantirishdan iboratdir.
Didaktik tahlilning vazifalari badiiy asarning oʻziga xosligi, jozibasi va ta’sir qilish sabablarini aniqlash orqali talabalarda ta’sirchan qalb, hassos tuygʻular, sogʻlom estetik did, ravon va ifodali nutq shakllantirishdan iboratdir. Shunga koʻra oʻquv tahliliga badiiy asar matnining hayotiy va badiiy mantigʻi hamda estetik jozibasini kashf etish orqali tarbiyalanuvchilarda komil insonga xos ma’naviy belgilarni shakllantirishga qaratilgan ilmiy-pedagogik faoliyat tarzida ta’rif berish mumkin.